De dood van Mitch Henriquez is geen incident

“De politie heeft hem letterlijk doodgeslagen” stelde de neef die samen met Mitch zijn laatste festival had bezocht. Op de beelden was duidelijk te zien dat de politie grof geweld gebruikte totdat Mitch bewusteloos een busje in werd gesleept. De dood van Mitch is geen incident, het korps in Den Haag is berucht om het etnisch profileren en het gebruik van excessief geweld in confrontaties met buurtbewoners.

Je moet meedoen, je verlinkt nooit je collega’s, anders moet je weg.

In 2012 was de 17-jarige Rishi Chandrikasing al het slachtoffer van de kogels uit het wapen van een Haagse agent die vervolgens geen straf kreeg. In de documentaire Blauw en Bont vertelde Moustafa Sealiti hoe hij een hernia opliep doordat hij door Haagse agenten in elkaar werd getimmerd. Actiecomité Herstel van Vertouwen heeft in 2014 48 aanklachten over de Haagse politie ingediend bij de Ombudsman, waaronder een klacht van een jongen die op de grond lag en geschopt werd door een agent. In november werd ik zelf tezamen met meer dan 90 andere vreedzame demonstranten in Gouda gearresteerd tijdens een anti-Zwarte Piet protest waarna we in Den haag vast werden gehouden. Een zaak die uiteindelijk is geseponeerd vanwege ‘een gebrek aan bewijs’. Kno’ledge Cesar werd hierbij met zoveel geweld door meerdere agenten tegen de grond gewerkt dat hij schreeuwde ‘ Ik kan niet ademen ‘ en vervolgens voor mishandeling werd aangeklaagd. Ook dit had anders kunnen aflopen.

Een landelijk probleem Het Haagse Korps is overigens slechts een voorbeeld van een landelijk structureel probleem binnen de politie en binnen de Nederlandse samenleving. Enkele weken geleden verscheen er een rapport van antropoloog Paul Mutsaers, waarin hij concludeerde dat de politie discrimineert op basis van ras. Antropoloog Sinan Çankaya concludeerde, nadat hij grondig veldwerk had gedaan binnen het korps in Amsterdam, dat de politie al dan niet bewust discrimineert. Politiekorpschef Bouman erkende dit probleem in een interne blog waarin hij sprak over ‘het gif van uitsluiting wat de organisatie binnen slipt’. Agenten spreken over ‘die kutmoslims, en dat wij die moskeeën maar in de fik moeten steken, want dan is het probleem opgelost.’

Agenten van het korps in Den Haag lijkt institutioneel racisme met de paplepel ingegoten aangezien de korpschef Paul van Musscher stelde dat crimineel gedrag bij Marokkanen ‘genetisch zou zijn meegekomen’ en dat ze wilder zijn want ‘Berber komt van het woord barbaar’. Dit soort racistische en Islamofobe uitspraken beperken zich niet tot het instituut van de politie maar zie je ook op de arbeidsmarkt. Recent onderzoek van het SCP in Den Haag wees uit dat Haagse Marokkanen twee keer zo vaak worden afgewezen voor een baan als witte Nederlanders met een gelijkwaardige opleiding en werkervaring.

Een cultuur van ontkenning van racisme Ondanks talloze onderzoeken en betogen vanuit de gemeenschap heerst er een cultuur van ontkenning en bagatellisering van het probleem van politiediscriminatie en institutioneel racisme. Burgemeester van Aartsen gaf daarvan een schoolvoorbeeld tijdens de persconferentie over de moord op Mitch Henriquez toen hij zei: ‘Racisme bestaat niet binnen het Haagse korps en ook niet binnen de Nederlandse politie.’ Deze cultuur van ontkenning van structurele problemen van racisme reflecteert de manier waarop men in Nederland met racisme omgaat. Zoals Zihni Ozdil in het artikel ‘Racism is an American Problem: Dutch Exceptionalism and its Politics of Denial’ beschrijft is het typisch Nederlands om het bestaan van racisme in Nederland te ontkennen en het vingertje te wijzen naar de VS waar racisme wel een probleem zou zijn.

Het dodelijke politiegeweld in de VS en de protesten rondom de dood van Mike Brown in Ferguson, Freddie Gray in Baltimore, Eric Garner in New York werden breed uitgemeten in de Nederlandse media. Dezelfde media waren in eerste instantie echter akelig stil rondom het dodelijke politiegeweld van Mitch Henriquez. Humberto Tan observeerde dit ook en tweette:

Heel raar: als arrestant in USA overlijdt kort na arrestatie dan is dat TV nieuws in NL, maar als man in NL overlijdt is dat geen TV nieuws.

Van racisme en discriminatie wordt weinig tot niet gesproken en het verband met de talloze andere ‘incidenten’, onderzoeken en documentaires over politiediscriminatie en racisme wordt niet gelegd. In het boek Dutch Racism van Philomena Essed en Isabel Hoving staat hoe racisme in Nederland wat subtieler en complexer werkt; dat in het dominante discours de relatie tussen het koloniale verleden en hedendaagse vormen van racisme worden uitgewist en dat de vergelijking met de VS een strategie is om racisme in Nederland te ontkennen. Afgelopen woensdag was Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Nederlandse Koningrijk. Al is het 152 jaar geleden, de erfenis ervan is nog duidelijk zichtbaar in de vorm van institutioneel racisme en politiediscriminatie is daar een dodelijke manifestatie van.

#BlackLivesMatter in Nederland De moord op Mitch deed me denken aan de moord op Freddie Gray in Baltimore, waarbij toen het bewusteloze lichaam van een slachtoffer van politiegeweld een busje in werd gesleept. Net als bij Mitch werd er valse informatie verstrekt door de politie en kwam de waarheid aan het licht door videobeelden van omstanders, wat leidde tot massaal protest onder de slogan #BlackLivesMatter en heftige rellen.

Omdat vele mensen de gevoelens van woede, verdriet en onrecht deelden organiseerden een aantal individuen na een oproep van actiegroep MAD Mothers een demonstratie voor het beruchte politiebureau in de Heemstraat in de Schilderswijk te Den Haag. De emoties van woede en verontwaardiging waren sterk te voelen en de woede richtte zich op de politieagenten van het beruchte Heemstraat. De situatie dreigde uit de hand te lopen. Tezamen met de organisatoren heb ik een poging gedaan met de chef van het bureau te onderhandelen om de situatie te de-escaleren.

We vroegen om het non-actief stellen van de betrokken agenten en een onafhankelijk onderzoek waar mensen vanuit de gemeenschap bij betrokken konden worden. Zo zou het enigszins legitimiteit kunnen krijgen gezien het wantrouwen richting de politie. De chef wilde niets toegeven en zette de dood van Mitch weg als een incident. Wederom werd het probleem gebagatelliseerd en ontkend. Terwijl we binnen zaten hoorden we de massa van buiten bozer en luider worden. We hebben via de achterdeur het bureau moeten verlaten omdat het geduld bij de menigte op was en er volgden confrontaties met de ME en heftige rellen. Ik heb letterlijk voor politiepaarden moeten rennen om zelf geen slachtoffer van geweld te worden. Een rel is de taal van ongehoorde mensen Zelf ben ik voorstander van geweldloos verzet, maar gegeven de context van structurele discriminatie in Den Haag begrijp ik waar de woede vandaan kwam en wat de woorden van Martin Luther King Jr. betekenden toen hij zei: ‘A riot is the language of the unheard.’ Mensen voelen zich ongehoord en niet erkend in hun dagelijkse pijn die gecreëerd wordt door discriminatie, institutioneel racisme en het gevoel een tweederangs burger te zijn in het land waar je bent geboren.

Maandag zijn deze woorden waarheid geworden, elke avond hebben er rellen plaatsgevonden. Het is duidelijk dat de autoriteiten het vertrouwen van de bevolking zijn kwijtgeraakt. Zolang de politie en de politiek de kop in het zand blijven steken en structurele problemen van racisme, discriminatie en ongelijkheid zowel binnen de politie als breder in de samenleving blijven ontkennen, is het afwachten tot de vlam weer in de pan slaat. Om het vertrouwen enigszins te herstellen moeten politici en de politie het probleem van institutioneel racisme erkennen en aanpakken. Er moet gerechtigheid komen voor Mitch Henriquez door de betrokken agenten te vervolgen voor de moord op Mitch en een onafhankelijk onderzoek in te stellen. En we moeten ons sterk afvragen of een burgemeester die de gegronde woede van een generatie jongeren, die zich uit in rellen, wijt aan de tropische temperaturen en de Ramadan wel geschikt is om eindverantwoordelijk te zijn voor de openbare orde en veiligheid in Den Haag, ‘de stad van recht en vrede’.