De drones zijn ons allemaal te snel af

Recentelijk maakte de Volkskrant melding ervan dat minister Timmermans minister Hennis-Plasschaert te snel af was in het debat over de mogelijke bewapening van drones: het was minister Hennis-Plasschaert namelijk niet bekend dat er internationaal al een debat plaats vond over de inzet van gewapende drones. Hoewel het bevorderlijk is dat minister Timmermans wel bekend is met dit debat is de realiteit dat de ontwikkeling van robotwapens het debat zelf te snel af is en dat het ver vooruit loopt op de zaken die in het door mevrouw Hennis-Plasschaert voorgestelde debat ter sprake zouden kunnen komen.

Oorlog zal nooit meer hetzelfde zijn Het is noodzakelijk dat het Nederlandse debat de realiteit inhaalt, het Nederlandse publiek zich sterker bewust wordt van dit debat en zich richt op de fundamentele implicaties die deze robotic revolution in military affairs zal hebben voor de samenleving. Want ondanks alle onduidelijkheid staat één ding zeker vast; het concept van oorlog zoals onze samenleving dat sinds eeuwen kent zal in de komende decennia fundamenteel veranderen.

Oorlogen van mens tegen mens zullen tot het verleden behoren, en robots zullen toenemend de boventoon voeren op het slagveld. Dit zal niet alleen de oorlogsvoering veranderen, maar ook de manier hoe de samenleving tegenover het idee van oorlog en interventie staat. Een gefundeerd debat dat aansluit bij deze nieuwe realiteit is dan ook hard nodig. Om dit op zinvolle wijze te voeren, zonder in science fiction scenario’s te vervallen, zou zo’n debat zich meer richten op de volgende punten.

Inhaalslag Ten eerste moet het debat breder georiënteerd moet worden. De huidige focus op inzet van (gewapende) drones, ook wel Unmanned Arial Vehicles (UAVs) genoemd, is niet genoeg. De realiteit is namelijk dat niet enkel in de lucht, maar ook ter zee, ter land en in de ruimte onbemande en deels bewapende voertuigen worden ingezet. Het is dan ook noodzakelijk dat het debat niet alleen gaat over de inzet van onbemande (en bewapende) voertuigen in de lucht, maar over alle terreinen waar robotwapens kunnen worden ingezet.

Ten tweede moet het debat meer gericht zijn op de toekomst als we niet achter de feiten aan willen blijven rennen; de realiteit is dat meeste robotwapens die momenteel in ontwikkeling zijn en de komende jaren operationeel worden bijna allen gewapend zullen zijn. Een zinvol debat gaat er dus niet over of robots in de toekomst bewapend zullen zijn, maar op welke manier de proliferatie van gewapende robots geregeld kan worden zodat het niet uit de hand loopt. Dat het debat meer op de toekomst gericht moet worden geldt niet alleen voor de discussie over drones. Algemeen moet het debat meer op de toekomst gericht zijn: 10 jaar geleden stond de wereld nog verbaasd over de eerste inzet van onbemande vliegtuigen, nu is de realiteit dat de meeste westerse luchtmachten er vanuit uitgaan dat over 10 tot 20 jaar het merendeel van hun vliegtuigen onbemand zal zijn.

Bad guys Ten derde dient dit debat zich ook te richten op de mogelijke veiligheidsrisico’s van deze ontwikkeling. In het huidige debat wordt er nog teveel vanuit gegaan dat nieuwe robotwapens alleen zullen worden ingezet door de “good guys” en dat de „bad guys“ geen robotwapens zullen gebruiken. Wederom loopt het debat achter de werkelijkheid aan. In 2009 probeerde een terrorist het Amerikaanse congres te bombarderen met zelf gebouwde drones. Hoewel de FBI hem arresteerde voordat hij zijn aanval kon uitvoeren, toont dit voorbeeld aan dat ook de “bad guys” gebruik zullen maken de nieuwe mogelijkheden die robotwapens bieden.

Ethische gevolgen Tenslotte moet er een breder gevoerd debat plaatsvinden over de ethische gevolgen van de ontwikkeling van robotwapens. Zoals al eerder gezegd staan we in de kinderschoenen van deze fundamentele revolutie en is het dan ook noodzakelijk het Nederlandse publiek meer bij dit soort vragen te betrekken als hoe wij als Nederlandse samenleving vorm willen geven aan deze ontwikkeling en wat onze prioriteiten daarin zijn. We bevinden ons op een fundamenteel keerpunt in de geschiedenis van de oorlogsvoering, en onze samenleving zou er goed aan doen dit nog te onbekende thema ook buiten de Tweede Kamer te debatteren, voordat we wederom achter de feiten aanlopen.

Tobias Burgers promoveert en doet onderzoek naar de robotisering van oorlog aan het Otto-Suhr-Instituut voor politicologie aan de Freie Universität Berlin