De enige manier om zinnig over drugs te discussiëren

D66 heeft geconstateerd dat de oorlog tegen de drugs wereldwijd op een nederlaag is uitgelopen. Nu wil Rob Jetten dat een staatscommissie uitzoekt hoe regulering in plaats van een verbod zou kunnen uitpakken. Sindsdien zijn de rapen gaar. Zelfs veel leden van het Forum van Democratie, dat in zijn programma vergelijkbare voorstellen doet, zijn geheel over de rooie. Samen met christenpolitici maken zij zich boos over een partij die de jeugd uit wil leveren aan de ondergang. De opmerking dat tabak en alcohol behalve levensgevaarlijk toch legaal zijn, wimpelen zij af. Het gebruik daarvan wordt immers ook met alle middelen ontmoedigd. De strafaccijnzen zijn torenhoog. Reclame voor tabak is verboden en die voor alcohol aan bepaalde banden gelegd. Voor jongeren beneden de achttien jaar zijn roken en drank trouwens wel een no go area. Het is dan inconsequent om voor verboden middelen de lat juist lager te leggen. Bovendien: de overheid mag nooit toegeven aan de misdaad.

Zo komt een zinloze discussie op gang waarin beide partijen elkaar van wereldvreemdheid beschuldigen, de ene omdat ze kennelijk vrij baan wil geven aan – dixit mr. Van Haersma Buma – die rótzooi – de andere omdat je ondanks de heftige bestrijding je cocaïne sneller aan huis bezorgd krijgt dan een pizza.

Dat komt allemaal omdat een basisvraag niet gesteld wordt: “Is criminaliseren een oplossing voor ongewenst gedrag? Moet dat vervolging opleveren en een strafblad?” Over het algemeen valt die vraag met “ja” te beantwoorden als dit gedrag de lichamelijke integriteit van een ander op welke manier dan ook aantast. Daarom is in cafés en restaurants het roken verboden maar het gebruik van alcoholhoudende dranken niet. Je kunt immers wel tegen je wil meeroken maar meedrinken niet. Wie een pilletje slikt of cocaïne gebruikt, doet alleen zijn eigen lichaam schade. Datzelfde geldt voor personen die zich obees schransen. Ze spelen roulette met hun eigen gezondheid. Zij verhogen de financiële druk op de gezondheidszorg natuurlijk wel. Is dat echter een reden om hun slechte gewoonte strafbaar te stellen? Schiet je daar iets mee op? Alsof die mensen door het betalen van hoge accijnzen al niet genoeg aan de maatschappij bijdragen.

Een en ander moet dan leiden tot discussies met een levensbeschouwelijk karakter. Sinds de slavernij werd afgeschaft, is niemand eigenaar van andermans lichaam. Dat is van jezelf. Je mag het behandelen zoals jij dat wilt. Ongezond leven is je vrije keuze. Daarin mag niemand je belemmeren, tenzij door het geven van goede raad. Een libertariër zou zelfs kunnen stellen dat ontmoedigende belastingheffing uit den boze is omdat die de keuzevrijheid van het individu op oneigenlijke wijze belemmert. Toch bestaan er genoeg religieuze en politieke stromingen die vinden dat de overheid wel degelijk wet, regelgeving en belastingen mag gebruiken om burgers het leven zuur te maken als ze te onzorgvuldig omgaan met hun eigen lichaam. Dat komt voort uit wat zij begrijpen uit de door hen heilig geachte teksten.

Helaas proberen vrijwel alle deelnemers aan het debat hun ideologische overtuigingen te verdoezelen. Ze geven voor strikt rationeel te denken terwijl dit op geen enkele manier het geval is. Het is heel voorstelbaar dat een liberaal anders over drugsgebruik denkt dan een aanhanger van de ChristenUnie die normering van ieders gedrag volgens de bijbel hoog in het vaandel voert.

Ondanks alle ideologische verschillen kun je dan nóg de vraag blijven stellen: “Is criminalisering de aangewezen methode om het gebruik van drugs te beteugelen?” Uit de resultaten blijkt dat tot nog toe niet. Nergens ter wereld slaagt de overheid erin met verboden de handel en het gebruik van verdovende middelen te beperken. Integendeel, het zijn juist de criminele netwerken die greep krijgen op de overheid. Niet voor niets klagen allerlei politieke prominenten over de toenemende verwevenheid tussen onder- en bovenwereld. Dat zijn versuikerde woorden voor het gegeven dat mafiose organisaties er steeds beter in slagen politieke macht uit te oefenen. Boze machthebbers zoals minister Grapperhaus verwijten de gebruikers dat zij met hun aankopen de misdaadsyndicaten in stand houden. Is dat echt zo of danken zij hun bestaan en hun machtspositie juist aan de criminalisering door de overheid?

Zou het misschien effectiever zijn als de staat zelf monopolist werd op het gebied van drugs zoals Frankrijk dat doet met tabaksproducten. Ze mogen alleen geïmporteerd worden door de belastingdienst, die de kleinhandel gunt aan specialisten. Zij zijn herkenbaar door een specifiek uithangbord met “tabac” erop. Hoe komen we dan aan de benodigde producten? Ooit had Nederland een goedlopende cocaïnefabriek. De nederwiet wordt wereldwijd geprezen. Datzelfde geldt voor de synthetische drugs van Nederlandse makelij. Over de aanvoerkant hoeft niemand in de rats te zitten.

Op die manier wordt het binnenlands drugsgebruik uit handen van de misdaad gehaald. De liefhebbers kunnen voortaan terecht bij tal van winkeltjes waar de Nederlandse leeuw uithangt met het ‘je maintiendrai’ er onder. Ze weten dat wat daar verkocht wordt door de Keuringsdienst van Waren wordt gecontroleerd. Uit de winsten financiert de overheid de zorg voor problematische verslaafden. Door de decriminalisering verdwijnt het personeelstekort bij de politie als sneeuw voor de zon. Eindelijk hebben de dienders tijd voor een serieuze aanpak van de mensenhandel en de straatcriminaliteit. Over vijftig jaar kijken we allemaal met net zoveel verbazing naar de war on drugs als we nu al doen met de drooglegging in de Verenigde Staten.

Of niet? Zijn dat allemaal hersenschimmen? Worden de beoogde effecten op deze wijze niet gesorteerd. En zo ja, is zo’ n aanpak dan toch ethisch en levensbeschouwelijk onaanvaardbaar?

Alleen zo kan de samenleving tot een goed onderbouwde consensus komen over de omgang met drugs. Anders blijft het bij krakeel en wederzijdse verdachtmakingen.