De EU wil zo snel mogelijk van Circus Varoufakis af

Steeds openlijker wordt gespeculeerd over een spoedig vertrek van Griekenland uit de Eurozone. Wat jarenlang werd gepresenteerd als absurd, onwenselijk en ondenkbaar wordt hoe langer hoe minder onbespreekbaar. Is de Grexit echt nabij? Twee maandjes tegengas onder leiding van de linkse partij Syriza en het kan blijkbaar allemaal wel? Wat is er veranderd?

De standaardreflex van de EU en haar volgelingen is doorgaans om critici te negeren en ze achter de schermen te belonen met ambten en andere snoepjes. (Denk aan Bolkestein.) Maar dat wordt lastig als de dissident in kwestie niet op zoek is naar een Europese job en al een hoop geld van je heeft geleend dat je toch wel erg graag zou willen terugzien. De debiteur is ook nog eens uiterst charismatisch en heeft een redelijk verhaal. De al dan niet gephotoshopte middelvinger van Varoufakis richting Duitsland zullen weinigen hem kwalijk nemen. Het gebaar heeft zelfs bijna iets verfijnds zoals hij het maakt. Dit draagt er toe bij dat de EU hem en zijn land als een serieuze bedreiging ervaart. Veel dreigender dan bijvoorbeeld Poetin die in zekere zin een welkome externe vijand is die de Europeanen hun onderlinge verschillen kan doen vergeten.

Politieke superster Het huidige Griekse leiderschap is van een volstrekt andere orde. Van Varoufakis zou je fan kunnen zijn. De man belichaamt de waarden die we als westers en in het bijzonder als Europees ervaren. En dat doet hij een stuk beter dan de gemiddelde grijze muis in Brussel. Als Varoufakis de EU zou leiden zou het hele project een stuk populairder zijn. Maar helaas voor Brussel is hij een andere overtuiging toegedaan en treft de EU deze politieke superster lijnrecht tegenover zich.

Hoe langer er met dit Griekenland wordt onderhandeld hoe meer de EU in z’n hemd wordt gezet. Hoe openlijker en welbespraakter Brussel wordt bestreden des te verwarrender is de wereld voor de traditionele aanhangers van het Europese project. Zij zijn immers gewend aan het stereotype van de euro-sceptiscus als een rechts, dom en weinig onderlegd stukje plebs. Maar deze criticaster past niet in dat beeld.

Makke Nederlanders Het grootste gevaar bestaat eruit dat andere landen ook hun zelfvertrouwen hervinden en zich kritischer durven op te stellen. En zelfs wij makke Nederlanders kunnen er van getuigen dat de EU dat doorgaans beloont. Lig even dwars en je krijgt een korting hier of een topfunctie daar. Cruciaal verschil is echter dat het hier geen kandidaat voor de Brusselse nomenklatoera betreft, maar een euroscepticus en niet een van ‘the usual suspects’. Geen Marine Le Pen, of een Nigel Farage, geen Wilders. Kort samengevat: geen ‘grumpy old conservative’.

Zo’n Varoufakis heeft nogal wat appeal voor mensen die normaliter op een centrum-linkse partij zouden stemmen. Het nachtmerriescenario voor de EU is dat er overal van dat soort figuren opstaan, hoogopgeleid, welbespraakt, goodlooking… en niet onder indruk van dreigementen. Dat is geen prettig vooruitzicht voor Brussel. En daarom is, alles tegen elkaar afgewogen, een Grexit op dit moment geen onprettige uitweg voor de EU, in de hoop dat het land binnen enkel maanden spijt krijgt, de linkse regering wegstemt en terugkrabbelt.

Nagel aan de federale doodskist Maar wat nou als Europa zich vergist? Wat als de Grieken juist trots zijn op de leiders die hen na een reeks vernederingen hun zelfrespect hebben teruggegeven? Eerlijk gezegd denk ik dat ze het wel gaan redden, die Grieken. En dat ze binnen de kortste keren een van de vitaalste stukjes Europa zullen zijn, terwijl de oude EU alleen maar verder afbrokkelt.

Het zou de zoveelste Brusselse misrekening zijn. En de zoveelste nagel aan de federale doodskist. Maar Brussel vreest dat risico op het moment minder dan een verdere vernedering door ‘Yanis the menace’. De EU wil zo snel mogelijk van Circus Varoufakis af.