De gebeten hond van Man Bijt Hond

In september vorig jaar begon ik voor het radioprogramma DeGids.fm met ‘De Flat’, een wekelijkse radioserie over de bewoners van de L-Flat in Zeist. De L-Flat is een gigantische galerijflat uit de jaren zeventig. Er wonen 2000 mensen achter ongeveer 700 deuren op een strip van 500 meter. Jong en oud, arm en rijk, Nederlands en allochtoon, ziek en gezond, mislukt en geslaagd; het is eigenlijk een afspiegeling van heel Nederland op nog geen vierkante kilometer.

Toen ik voor het eerst in de wijk kwam, vroeg ik me af hoe ik ooit achter al die voordeuren moest komen om de mensen, die vaak zo op zichzelf leven, te kunnen spreken over wat ze vinden van de maatschappij en hun eigen leven. Maar langzaamaan gingen er steeds meer deuren open en vertelden de bewoners me het ene na het andere aangrijpende verhaal.

Zo ook afgelopen zondag. Ik werd gebeld door Martine, een hardwerkende alleenstaande moeder van twee jonge jongens en een van de flatbewoners die ik regelmatig spreek. Ze heeft het niet altijd makkelijk gehad in de flat, zo waren haar zoons een keer getuige van een ‘springer’, maar ze staat positief in het leven en laat zich niet zomaar uit het veld slaan.

Tot afgelopen zondag. Ze belde me laat op de avond en was van streek. Haar buurman, een psychotische man, had gedreigd de flat op te blazen en zijn gaskraan opengedraaid. Hij had staan zwaaien met een mes en haar ruiten ingeslagen. Zij en haar zoons waren net wakker toen het gebeurde en zijn naar de andere kant van het huis gevlucht. Na een angstige ochtend wist de politie de man uiteindelijk te overmeesteren en af te voeren. Gelukkig liep het goed af, maar opgelucht was ze allerminst.

Het is één van de terugkerende problemen in deze flat: wat doe je met zwakke mensen die psychische begeleiding nodig hebben? Hoe zorg je ervoor dat ze zonder overlast te veroorzaken tussen de ‘gewone’ mensen kunnen leven? Wat kan de hulpverlening voor deze mensen betekenen en wat doe je als woningbouwvereniging als ze toch ontsporen? Wijk Vollenhove, waar de L-Flat staat, heeft veel werkgroepen en instanties die zich met deze problematiek bezighouden. Maar de oplossing vinden is ontzettend moeilijk.

Nu ben ik niet de enige journalist die verslag doet over de L-Flat in wijk Vollenhove. Ook de verslaggevers van het NCRV-programma Man Bijt Hond hebben er maandenlang verschillende mensen gevolgd. Tot vorige week waren hun verhalen dagelijks op televisie. De psychotische buurman die zondag voor zoveel opschudding zorgde in de L-Flat, was een van de gasten in deze rubriek. In een lang telefoongesprek zondagavond zei Martine tegen me: “Ze hadden hem nooit moeten filmen. Iedereen hier die hem een beetje kent weet dat hij hartstikke psychotisch is en helemaal niet in staat is om de aandacht van zo’n programma aan te kunnen.”

Als je uitgeblust van een dag werken met je prakje op schoot voor de buis kruipt om de hilarische filmpjes van Man Bijt Hond te kijken valt het misschien niet meteen op, maar wie even zijn gezonde verstand gebruikt ziet meteen: deze man heeft een groot probleem. Van een kilometer afstand voel je al dat hij een allesbehalve evenwichtig bestaan leidt. De buurman gebruikte drugs en lijdt al jaren aan psychoses. Moet je zo iemand dan vragen even gek te doen voor de camera? En moet je dat zo uitzenden? Ik vind van niet. Maar de NCRV heeft dat wel gedaan en honderdduizenden mensen hebben ernaar gekeken.

Man Bijt Hond is een vorm van amusement. Korte filmpjes over heel gewone mensen of mensen met vreemde hobby’s en afwijkende gewoontes. Dat levert altijd wel leuke tv op, net als dat het ook altijd leuk is om aapjes te kijken in de dierentuin. De bejaarde man die halfnaakt iedere dag nog zijn gymnastiek-oefeningen doet alsof hij nog twintig is, de man die al 11 jaar onafgebroken aan een miniatuurflat werkt, en natuurlijk de beroemde Nel Veerkamp die schuifelt met Gerard Joling. Het zijn stuk voor stuk grappige en bijzondere verhalen.

Maar daar horen mensen met ernstige psychische problemen zoals de buurman, die overduidelijk zorg en begeleiding nodig heeft, niet bij. Die moet je beschermen. Is het niet voor zichzelf, dan wel voor zijn directe buren die al jaren worden geconfronteerd met zijn psychoses.

Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat je hem niet in beeld moet brengen. Integendeel. Maar niet op deze manier, in een amusementsprogramma als Man Bijt Hond. Dit verhaal hoort thuis in een reportage over de hulpverlening in Nederland en over de zorginstellingen die deze mensen moeten helpen en vaak zo weinig kunnen doen. Dit is een onderwerp voor programma’s als Altijd Wat of Rondom 10, niet voor in de kneuterige filmpjes uit Man Bijt Hond. Man Bijt Hond is een vermakelijk programma, maar nu is de buurman de gebeten hond en dat kan niet de bedoeling zijn.