De JSF als stip aan de horizon

Het is een primeur die merkwaardig genoeg steeds opnieuw terugkeert: De PvdA gaat akkoord met de aanschaf van de JSF. Vorige week werd dat onthuld door de NOS, in juni door RTL Nieuws en tussendoor kon je het ook nog in NRC lezen.

Officieel is er nog geen beslissing genomen, bezweren ze bij de PvdA. Zou ik ook zeggen. Het is immers een uitermate moeilijk besluit: terwijl het land wordt uitgewrongen een paar miljard besteden aan wat intern ‘de nieuwe Fyra’ wordt genoemd. De partij wil nu zelfs de leden gaan raadplegen, als een soort massa-massage om de weerstand te versoepelen. Maar dan zonder happy ending natuurlijk.

Samsom en raadplegen, ik weet het niet. Misschien is de beeldvorming totaal verkeerd maar Samsom lijkt me meer iemand van uitleggen, met de hardnekkigheid van een colporteur. Het is juist een man die niet raadpleegt maar in z’n eentje de wisdom of the crowds te slim af wil zijn. Maar ook een die zo hecht aan zijn overtuigingskracht dat hij niet wil erkennen dat het niet zijn eigen beslissing is: De JSF is geen wens van de PvdA maar van de VVD. Dat horen we van de liberale coalitiepartner zelf niet want die hebben een VVD-minister van Defensie met een stealth-vermogen dat vele malen geavanceerder is dan dat van de JSF. Compleet onzichtbaar is ze. Jeanine Hennis, vroeger een schitterende ster in de Tweede Kamer, nu een zwart gat in het kabinet.

Met die JSF is ondertussen iets vreemds aan de hand. En dan heb ik het niet over de miljarden die er voor betaald moeten worden, niet over de kostenexplosie, niet over de landen die zich terugtrokken uit het project en niet over de technische problemen want ja, die Fyra-dingetjes kennen we inmiddels wel.

Kippig De discussie over de aanschaf loopt inmiddels zo’n tien jaar en de toestellen moeten straks dertig jaar meegaan. Dat is bij elkaar bijna een halve eeuw. Ik weet dat we wonen in een land met een premier die een afkeer heeft van ‘vergezichten’ en kippigheid als een talent beschouwt. Toch is dit misschien geen gek moment om wat verder vooruit te kijken. Wees eerlijk. Zo’n JSF die aan komt vliegen of vertrekt is uiteindelijk letterlijk een ‘stip aan de horizon’, waar Rutte zo’n hekel heeft. Dromerij noemt hij het. Maar wat Rutte niet wil weten is dat dingen er heel anders uit zien als je er van een afstand naar kijkt. Wie kippig wil blijven, ziet nooit waar hij heen gaat.

We gaan namelijk voor een astronomisch bedrag 35 vliegtuigen kopen maar het gekke is dat ze niet van ons zijn. Ja, in naam natuurlijk wel maar qua gebruik zijn we heel beperkt. Het is uitgesloten, let wel uitgesloten , dat premier Mark Rutte of de Tweede Kamer op een dag zelfstandig besluiten die toestellen in te zetten waar ze voor bedoeld zijn: een aanval.

Daar zijn twee reden voor. De eerste is heel simpel. Er valt niets aan te vallen. Er is geen enkele reden te bedenken waarom wij als Nederland in ons eentje een land zouden aanvallen met JSF’s. Ja ok, na een onterecht verloren finale in het WK komt de gedachte misschien een paar seconden bij grote delen van de bevolking op, maar verder niet. We hebben namelijk geen vijanden. Al jaren niet. De laatste keer dat straaljagers werden ingezet voor Nederland was bij de beëindiging van een treinkaping. De kapers moesten gedesoriënteerd raken door de herrie van de zeer laag overvliegende toestellen. Ik ben geen expert maar dat effect kun je ook wel bereiken zonder een paar miljard te besteden, vermoed ik.

De tweede reden dat Den Haag niet beslist over het inzetten van onze duurste wapens is dat we aanvallen alleen in internationaal verband verrichten. We zijn gewoonweg te klein om ze in ons eentje te klaren. Er zijn daarom internationale missies waar we aan deelnemen. Maar zoals de naam al zegt: die zijn internationaal. We mogen of moeten meedoen, meer niet. Soevereiniteit is niet eens een optie. Dat geldt ook voor de aanschaf van de JSF, we kopen ze om te voldoen aan onze internationale verplichtingen. Het is een prijzig lidmaatschapsgeld voor de Navo. Kan dat echt niet wat goedkoper en slimmer? 

Kracht Er is iets dat weinig mensen weten. De sterkste luchtvloot ter wereld is die van de Verenigde Staten, pas lang daarna komt die van Rusland, gevolgd door China en India. Maar tussen de eerste en tweede positie zit een luchtmacht die bijna net zo groot is als die van de VS. Het is de gezamenlijke luchtvloot van de 17 landen die de Eurozone vormen. De VS heeft ruim 5500 toestellen, de Eurozone heeft er – telde ik snel – tussen de 3100 en 4000 en als je de landen die nog gaan toetreden tot de zone meerekent, zoals Zweden, nog veel meer. Zelfs zonder de Britten zijn we de grootste macht op het oostelijk halfrond.

Het is een van de best bewaarde publieke geheimen: Europa heeft het op één na sterkste leger te wereld. Alleen zien we dat zelf nooit zo. En geen politicus die het ons durft te vertellen uit angst voor de complexe en hevige discussie die dat losmaakt. Maar iemand moet het doen. Rutte heeft toch altijd de mond vol over ‘kleinere overheid’? Nou, dit is een uitgelezen kans. Hef onze eigen luchtmacht op en maak ze onderdeel van een te vormen Europese luchtmacht. Die kan dan vast kleiner en goedkoper zijn en toch tot sterkste ter wereld behoren. Dat lijkt me op de lange termijn ook een veiliger idee dan 35 JSF’s zogenaamd voor onszelf die we wel mogen betalen maar waar we op eigen houtje niks mee kunnen.