De Klimaatzaak tegen Shell is ook buiten onze grenzen van groot belang

Op 1 december jl. begon de klimaatzaak van Milieudefensie, zes andere organisaties en meer dan 17.000 Nederlanders tegen Royal Dutch Shell. Een historische rechtszaak, omdat voor het eerst in de geschiedenis een bedrijf wordt aangeklaagd voor het veroorzaken van gevaarlijke klimaatverandering en de gevolgen hiervan. Tijdens de derde zittingsdag, op dinsdag 15 december, wordt uitgebreid aandacht besteed aan mensenrechten. Terecht, want klimaatverandering houdt zich niet aan grenzen. De gevolgen worden overal ter wereld gevoeld, vooral in kwetsbare landen duizenden kilometers verwijderd van het hoofdkantoor van Shell.

Hoewel het dus een Nederlandse rechtszaak is met Nederlandse eisers tegen een bedrijf met een hoofdkantoor in Nederland, valt het belang ervan voor de rest van de wereld niet te onderschatten. Dat is ook de reden dat ActionAid en Both ENDS, organisaties die zich richten op mensenrechten, milieu en duurzame ontwikkeling in landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, mede-eiser zijn in deze zaak.

De eis in deze rechtszaak is dat Shell 45 % minder broeikasgassen uitstoot in 2030. Shell is wereldwijd actief en staat op nummer 11 van de lijst van meest klimaatvervuilende fossiele bedrijven ter wereld. Niet alleen de productie van olie en gas is vervuilend, ook de wereldwijde consumptie van Shells producten leveren een enorme bijdrage aan de uitstoot van CO2. Een gunstige uitspraak van de rechtbank zou een hoognodig precedent scheppen voor zaken tegen de fossiele brandstofsector.

Een krachtige koerswijziging is heel hard nodig om wereldwijd de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius te houden zoals in 2015 in het Parijsakkoord is vastgelegd. Om in 2050 op ‘nul-emissie’ uit te komen, moet Shell al in 2030 het jaarlijks volume van alle CO2–uitstoot die aan zijn bedrijfsactiviteiten verbonden zijn, met 45 % hebben verminderd ten opzichte van 2019.

Shell is zich sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw bewust van de rol van fossiele brandstoffen bij klimaatverandering en had zich al lang geleden moeten distantiëren van olie en gas. Nog steeds lijkt Shell niet van plan het roer drastisch om te gooien. Het bedrijf blijft de komende jaren, ondanks steeds grotere druk van buitenaf, stevig investeren in olie en gas in plaats van vol in te zetten op duurzame, toekomstbestendige energie. Omdat de nood hoog is en de tijd dringt, is de gang naar de rechter voor de eisers de enige optie.

Het wrange is dat landen die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, omdat ze dreigen te worden opgeslokt door de zee of vaker worden geteisterd door hevige regen, orkanen of droogte, zelf weinig tot niets hebben bijgedragen aan de klimaatverandering waarvan ze nu de dupe zijn. Voor die landen is het van het grootste belang dat Shell door de rechter wordt gedwongen zijn beleid te veranderen en radicaal minder CO2 uit te gaan stoten.

Volgens Shell kan de wereld nog lang niet zonder fossiele brandstoffen. Sterker nog, de armste landen zouden alleen met behulp van fossiele energie de ontwikkeling kunnen doormaken die zo hard nodig is. Volstrekte onzin natuurlijk. Hier geldt de wet van de remmende voorsprong: door in de armste landen juist in te zetten op duurzame, hernieuwbare energiebronnen, worden ze niet opgezadeld met een infrastructuur voor fossiele brandstoffen die over een paar jaar niets meer waard is. Die stap kunnen ze beter overslaan.

Bovendien doen de gevolgen van de klimaatverandering die onder andere door Shell is veroorzaakt, de bereikte ontwikkeling in arme landen teniet. De kosten voor aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering kunnen volgens een schatting van de VN oplopen tot zo’n 300 miljard euro per jaar. Daar zijn de kosten voor herstel na bijvoorbeeld een desastreuze overstroming of orkaan nog niet eens in meegenomen. Als dat wordt afgezet tegen de ongeveer 134 miljard euro die per jaar wereldwijd aan ontwikkelingssamenwerkingsbudget omgaat, dan is duidelijk dat het dweilen met de kraan open is.

Ontwikkeling heeft alleen maar zin als deze duurzaam is en niet ten koste gaat van toekomstige generaties. De gevolgen van het beleid van Shell gaan niet alleen ten koste van toekomstige generaties, maar ook van de huidige. Zeker voor mensen die het water letterlijk al aan de lippen staat, of voor landen waar de droogte de grond uit elkaar doet barsten, is het van levensbelang dat klimaatverandering zo snel mogelijk wordt afgeremd. Deze rechtszaak kan daar een positieve impuls aan geven.