De kogel kwam van…

‘De kogel kwam van links, niet van rechts.’ Deze uitspraak van toenmalig LPF-voorzitter Peter Langendam, kort na de moord op Pim Fortuyn in 2002, is inmiddels een klassieke quote. Voor mij staat-ie symbool voor het polariserende denken dat het begin van deze eeuw zo kenmerkt, tot vandaag aan toe.

Kwam de kogel soms niet van links? Heb ik enkele honderden woorden nodig om uit te leggen dat het niet zo was? Nee, de kogel waarmee Fortuyn werd vermoord, kwam duidelijk van links. In de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er ook kogels van links, bijvoorbeeld door toedoen van de Duitse terreurgroep Rote Armee Fraktion.

Ook van rechts kwamen en komen kogels. Of fatale messteken. Afgelopen weekend vond in het Amerikaanse stadje Portland een racistische aanval plaats waarbij twee mensen om het leven kwamen. In 2011 pleegde Anders Breivik twee aanslagen in Noorwegen waarbij 77 mensen om het leven kwamen, onder wie 69 sociaal-democratische jongeren. Hier kwam de kogel duidelijk van rechts. Breivik heeft zijn daden niet alleen gemotiveerd als rechts-nationalistisch, maar ook als christelijk. Vanuit hetzelfde sentiment vonden ook recent aanslagen plaats, zoals in Québec.

Kogels zijn er – zoals bekend – ook in naam van de Islam. De 22 doden in Manchester vorige week liggen nog vers in het geheugen. En wat te denken van terreuraanslagen in Madrid, Parijs, Marseille, Brussel, Stockholm, Berlijn, Londen… Het is een repeterende echo van de mega-terreur op 11 september 2001 in de Verenigde Staten waar op één dag meer dan drieduizend doden vielen.

En laten we niet vergeten dat er ook buiten Europa veel slachtoffers vallen. Denk aan de terreurdaden van Boko Haram in Afrikaanse landen. En vorige week werden in Egypte 26 christenen koelbloedig vermoord, onder wie veel kinderen. De aanslag is opgeëist door de Islamitische Staat. Eerder vonden in het land vergelijkbare aanslagen plaats. Voor christenen lijkt in het Midden-Oosten geen plaats meer te zijn.

Vrijwel alle van de 1,6 miljard moslims wereldwijd verafschuwen geweld. Sterker nog: er zijn veel meer moslims slachtoffer van islamitisch gemotiveerd geweld dan dat er daders zijn. Met regelmaat demonstreren grote groepen moslims op vreedzame wijze tegen het geweld dat uit naam van hun godsdienst gepleegd wordt. Moslimgeleerden pleitten in 2007 al massaal voor vrede en verzoening. Moslims zijn vooral gewone mensen. Ja, dat is een open deur. Ik weet het. Maar als je ziet hoe massamedia en beeldvorming werken, en hoe identiteitspolitiek groeit, voel ik me geroepen dit te blijven benadrukken. Juist in 2017.

De kogel kwam van links. De kogel kwam van rechts. De kogel kwam van moslims. De kogel kwam van christenen. De kogel kwam van… ja… ga zo maar door. Voor mij als actief kerklid is het onbegrijpelijk dat Anders Breivik zijn daden christelijk motiveerde. Dezelfde verbijstering is er bij moslims als het gaat om terreurdaden in naam van de Islam. Beseffen christenen dat wel? En ook agnosten of atheïsten? Laten we ons allemaal geen rad voor ogen draaien?

Liefde en gerechtigheid zijn sterker dan de dood, vierde ik onlangs in de kerk met Pasen. En de geest van de vreedzame en bevrijdende kracht van Jezus, werkt door in mensen, vier ik straks met Pinksteren. Veel moslims gaan deze periode de ramadan aan: de vastenmaand gericht op bezinning, verzoening en barmhartigheid. Hoeveel is mijn geloof en ook het geloof van moslims eigenlijk waard, bij alweer een nieuwe aanslag met dodelijke slachtoffers?

Laten we hopen dat zoveel mogelijk terroristen op tijd worden opgepakt. Dat terreurcellen en eenzame ‘wolven’, van welke signatuur ook, vroegtijdig worden opgesloten. En dat er minder aanslagen worden gepleegd. Onkruid moet snel worden gesnoeid voordat het mooie en jonge bloemen overwoekert.

Maar we verwijderen het kwaad pas echt, door het vakkundig uittrekken van de wortels. Dat gebeurt als we ons niet laten vangen door vijanddenken, door het demoniseren van een wereldreligie, het verdacht maken van moslims of christenen, of door het stigmatiseren van ‘links’ of juist van ‘rechts’. Het gaat uiteindelijk om mensen, om hun gedachten en gevoelens. Om hun persoonlijke keuzes.

Wat kan ik doen? Inspirerend vind ik de korte en krachtige uitspraak van de apostel Paulus: ‘Overwin het kwade door het goede.’ Eerst stil worden en nadenken en dan pas wat roepen. Als dat laatste al nodig is. Hopelijk kunnen Pinksteren, de Ramadan, een spiritueel inzicht of de overweldigende schoonheid van de natuur, ons hierbij helpen.