De leugen van 'Getuige één minuut'

Vanavond laat wordt op Nederland 2 de documentaire ‘Getuige één minuut’ getoond, over de volkswoede die losbarstte na de zogeheten ‘Scheveningse Dakmoord’. De documentaire gaat over de invloed van internet en flitsnieuws op onze beeldvorming. Ik woonde vorig jaar tijdens het IDFA de premiere van de documentaire bij en hield er een wrange smaak aan over.

In 2007 vermoordde een jongen in Scheveningen zijn buurjongen. Van dat drama maakte weer een andere buur een video-opname met zijn mobiele telefoon en speelde dat 82 seconden durende filmpje door aan het AD. Het is een schokkende clip. De moord zelf is niet te zien maar wel hoe het slachtoffer, de 25-jarige Pascal Triep, gewond wegloopt, neervalt en sterft. Op het dak van een schuurtje staan twee personen. In de tuin loopt een buurvrouw. Wat er precies gebeurd is, wordt niet duidelijk. Het AD zette de clip dezelfde dag online, overigens zonder dat de krant toestemming had gevraagd aan de nabestaanden. Zorgvuldigheid is wel vaker het eerste slachtoffer van gretigheid. De publicatie leidde tot verontwaardiging en protest.

De video werd meteen van de AD-site ‘overgenomen’ door Geenstijl die het op de eigen video-afdeling Dumpert plaatste met de tekst: ‘Dat de daders maar mogen bungelen. Ja lach eens naar het vogeltje heren, want iemand neersteken mag niet in Nederland.’ 

Getuige Een Minuut laat zien wat voor heksenjacht er vervolgens ontstaat aan de hand van de stemmingmakerij. Het is een leerzaam document voor wie wil doorkrijgen hoe media en publieke opinie werken. Hoe die het bij het verkeerde eind kunnen hebben en wat de gevolgen daarvan zijn. Al leunt Hans Heijnen naar mijn smaak te sterk en te kritiekloos op het verhaal van de vader van de dader. Ook is het jammer dat de kant van het slachtoffer ontbreekt, de familie van Pascal Triep wilde niet aan de documentaire meewerken.

Ik was uitgenodigd voor de premiere omdat Heijnen fragmenten gebruikt uit mijn column in De Leugen Regeert. Of liever gezegd misbruikt. In de bewuste column ging ik in op de manier waarop de media omgaan met de dood. De ware toedracht was toen nog niet bekend. Het ging me om de vraag of je de dood mag laten zien of dat je moet meegaan in de kritiek dat zoiets alleen dient ter bevrediging van sensatielust. Is het taboe op dergelijke beelden terecht? Is het respectloos om zoiets te laten zien?

Heijnen knipt en snijdt de fragmenten echter zo dat het lijkt alsof ik het opneem voor de manier waarop de media met het filmpje aan de haal gingen. Ik zeg daar in werkelijkheid niets over. Na afloop van de vertoning sprak de documentairemaker me aan. Ja, hij vond het ook lullig maar hij had geen andere manier gevonden om de media te verpersoonlijken. Tja.

Nog kwalijker vind ik het dat in de reconstructie door Heijnen een cruciale partij ontbreekt: Geenstijl. Heijnen heeft de professionele onruststokers uit zijn documentaire weggelaten omdat het anders ‘zo rellerig’ werd en omdat hij zich wilde concentreren op de echte media. Het resultaat is dat de documentaire lijdt aan precies hetzelfde euvel als het filmpje van de dakmoord: je ziet iets maar in werkelijkheid zit het verhaal anders in elkaar dan je verteld wordt.

Lees op Joop de reactie van documentairemaker Hans Heijnen:  Ook Van Jole behoort tot toonaangevende media die elkaar napraten