De miskende politicus

Daar waar bedreiging, agressie en geweld tegen, met name plaatselijke, bestuurders en politici de laatste jaren wat af leek te nemen, is er de laatste tijd weer een duidelijke toename te zien. De oorzaak daarvan is vooral terug te voeren op het vluchtelingenvraagstuk in het algemeen en de komst van asielzoekerscentra her en der in het bijzonder.

Zij die zich op laakbare wijze tegen politici opstellen zouden zich meer rekenschap dienen te geven van het werk en de verantwoordelijkheid van hen die zich dagelijks met het functioneren van onze democratie bezig houden. Meer inzicht in het politieke werk en de tijd die bijvoorbeeld raadsleden – gemiddeld zestien uur van hun vrije tijd per week – in het werk stoppen, zou tot wat meer begrip voor die inzet kunnen leiden. Aan dat inzicht kan de overheid wat doen, maar ook van de burger mag verwacht worden dat hij zich een beetje meer verdiept in het politieke vak.

Mensen gaan veelal de politiek in vanwege een gedrevenheid en betrokkenheid bij de gemeenschap. Het zijn hetzelfde type mensen die in besturen van voetbalclubs, de natuurvereniging, de noem maar op zitten. Allemaal mensen die nodig zijn om het sociaal-maatschappelijk leven te laten draaien, in het dorp, de stad, de provincie, het land. Onmisbare mensen.

Hobbels Als die mensen de politiek arena binnengaan, dan merken ze al snel dat het allemaal niet zo simpel is als het van de zijkant lijkt. Ze betreden het podium vaak met een zekere doelstelling of ideaal, maar lopen tegen diverse hobbels aan die in het politieke en maatschappelijk veld zijn opgeworpen.

In de eerste plaats krijgen ze te maken met andere geluiden en andere krachten op politiek speelveld. Politici weten zich daarnaast geconfronteerd met deelbelangen, ze moeten ‘dealen’ met – vaak tegenstrijdige – adviezen van ambtenaren en deskundigen, acties en initiatieven uit de samenleving in hun politieke besluitvorming meenemen en tenslotte is er altijd de budgettaire (on)mogelijkheid om voornemens uitgevoerd te krijgen.

De politicus of bestuurder zal tot afwegingen moeten komen en niet zelden moeten vaststellen dat sommige zaken niet haalbaar zijn en dat hij zich moeten schikken in compromissen of zelfs nederlagen moet accepteren. Dat is geen kiezersbedrog; dat heet letterlijk en figuurlijk ‘overmacht’. Dat kiezers of aanhangers op dat moment teleurgesteld zijn is begrijpelijk, maar van diezelfde kiezers mag – zoals eerder betoogd – verwacht worden dat ze enigszins inzicht hebben in hoe de dingen in de politiek kunnen lopen. Politici op hun beurt zullen nooit beloftes kunnen en mogen doen. Ze zetten daarmee de kiezer op het verkeerde been. Ze kunnen in hun presentaties dan ook slechts van ‘voornemens’ spreken.

Uitholling van de politiek Mensen die menen politici te moeten bedreigen gedragen zich niet alleen minderwaardig. Zij beseffen ook niet dat zij daarmee de politiek uithollen. Politici voelen zich door het geweld en bedreigingen niet alleen minder veilig, ze zijn zich sterker bewust van het risico, met als gevolg dat achttien procent van de politici het moeilijk vindt om een besluit te nemen als er met agressie of geweld wordt gedreigd, terwijl negen procent aangeeft zich daar daadwerkelijke door te laten beïnvloeden (onderzoek van de overheid).

‘Het is altijd een bedreiging van onze democratische besluitvorming, want mensen houden er toch rekening mee dat hen iets kan overkomen, of hun gezin’, aldus voormalig voorzitter van de Wethoudersvereniging S. Bolten.

Daarnaast kan het effect van bedreiging en agressie zijn dat kwaliteit uit de verschillende vertegenwoordigende organen wegvloeit.