De natuur in ons land staat onder druk

Ruim 32 jaar werk ik nu als boswachter in de Drentse natuur. In het verleden zetten we een paar wandelroutes uit, liepen alle honden keurig aan de lijn, een ruiter of menner zag je zelden en een eenvoudig slingerend schelpenpad van amper 80cm breed was ruim voldoende voor de circa 700.000 bezoekers per jaar.

Er is in die drie decennia meer veranderd dan u en ik konden vermoeden. Zo zijn de bezoekersaantallen gegroeid naar 1,7 miljoen per jaar. Bovendien zijn er veel nieuwe vormen van recreatie bij gekomen zoals; trailrunning, geocaching, bushcraft, GPS-tochten, droppingen, Wampex, Way of Nature, Nordic walking, klimparcours en noem maar op. Op dit moment liggen er in onze natuurgebieden honderden kilometers aan ruiter- en men-paden en zijn er even zoveel gemarkeerde wandelroutes, ATB-paden. De tour-fietspaden zijn breder geworden en variëren tegenwoordig van 1 tot 2,75 meter in breedte en zijn veelal in beton uitgevoerd. Achter elke boom ligt wel een stempeldoosje voor de puzzelaars onder ons en niet te vergeten bij iedere bank vinden we op loopafstand een openbaar toilet of restaurant.

Elke doelgroep heeft wel een vereniging of een soort bestuur. Die beschikt tegenwoordig over e-mail, Twitter en Facebook en niet te vergeten het 06-nummer van de boswachter ter plaatse. Daar staan alle communicatielijnen roodgloeiend van de aanvragen voor nog een bank, puzzelroute, dropping enz. enz. Aan de wand hangt een kaart van het gebied waarop alle routes staan ingetekend: de natuur is volledig in gebruik door mensen. Tot overmaat van ramp liggen er dan ook nog eens een stapel klachten op mijn bureau bestaande uit: crossmotoren, ATB-ers op een wandelpad, paardenpoep op het familie-pad en een uit de hand gelopen conflict tussen twee bezoekers waarvan loslopende honden te midden van de schaapskudde op de heide, voor een enorme paniek hebben gezorgd.

En tussen alle bedrijven door wil ik ervoor zorgen dat de natuur beschermd wordt. Dat bloemen, planten en bomen kunnen groeien en dat wild niet gestoord wordt. Hoe vaak maak ik niet mee dat een dassenburcht verstoord is of een reekalfje doodgebeten door een hond? Het lijkt wel of de boswachter van voorheen een maatschappelijk werker is geworden in een groen pak. Een regelneef, conflicthanteerder, een puzzelaar in een wereld van tegengestelde belangen, zo lijkt het wel.

Als boswachter is het een geweldige uitdaging om met al die verschillende recreatievormen de natuur te beschermen en met de verschillende uiteenlopende belangen rekening te houden. De natuur staat enorm onder druk in ons land. Er is namelijk nog maar 15 procent natuur over, waar zowel beleving als bescherming de ruimte moet krijgen. Een ander feit is dat het platteland, ongeveer 70 procent van het oppervlak, ontoegankelijk is geworden. Klompen- en kerkenpaden zijn nagenoeg verdwenen. Wil je recreëren, zelfs met de crossmotor, dan moet het wel in natuurgebieden. De rest van ons land heeft helaas amper nog iets te bieden.

Mijn organisatie, Natuurmonumenten, trekt aan de bel. Het is tijd voor een landelijke raadpleging. Vanaf 28 augustus roepen we met een online enquête de hulp in van onze leden en achterban om antwoord te krijgen op de geschetste vraagstukken. Waar begint natuurbescherming en houdt natuurbeleving op? Of gaan ze altijd hand in hand en is het een kwestie van elkaar de ruimte geven? Wat verwacht men nou van de boswachter? Mogen honden los in natuurgebieden? En vissen in de natuur, is dat wel toegestaan? En wie betaalt voor de natuur?

Samen met onze leden en natuurliefhebbers wil ik de natuur beschermen, dus ik hoop dat veel mensen reageren, dan kunnen we zorgen voor goede afspraken. En dan kan ik wellicht weer wat meer aandacht besteden aan het beschermen van de natuur in plaats van het doen van maatschappelijk werk.