De Volt-files: Een Europese bottom-up beweging, bestierd door wat beleidstijgers

Tijd voor de General Assembly van Volt, de Europese partij die sinds maart met drie zetels in de Tweede Kamer zit. Bij de online ledenvergadering op Europees niveau konden we afgelopen weekend leren hoe ‘Europese politiek’ in ‘een Europese partij’ in zijn werk gaat. Aan het eind van de bijeenkomst geeft co-voorzitter Reinier van Lanschot de leden wat peptalk. Hij legt uit dat Volt wil laten zien hoe Europese samenwerking vorm kan krijgen. Volt doet dat door een voorbeeld te zijn. Ergo: als er binnen Volt Europese samenwerking mogelijk is, kan dat in de hele EU. Eens zien.

Reinier vertelt dat de strategie van Volt echt bottom-up is: de leden zijn de dragers van de organisatie en hun ideeën en activiteiten staan centraal. Toch heeft het er alle schijn van dat het eerder andersom is: Reinier begint de prioriteiten op te sommen die door het Europese bestuur zijn vastgesteld. Hij praat in managementtaal en al snel gaat het over geld. Er ligt een plan klaar om de Europese partij meer armslag te geven met fulltime partijbestuurders en een ondersteunend bureau. Bottom-up klinkt anders. Over de leden gaat het in ieder geval niet.

De financiering van Volt Deze ochtend staat de vraag op de agenda waar Volt op Europees niveau zijn geld vandaan moet halen. Op nationaal niveau is dat duidelijk: daar betalen de leden contributie. Deze nationale afdelingen dragen geld af aan Volt Europa, maar de vraag is hoeveel.

Charles Evain komt in beeld, een studentikoos uitziende jongen met een brilletje die voorzitter van Volt Frankrijk blijkt te zijn. Hij heeft een voorstel. Momenteel gaat er een percentage van de nationale lidmaatschapsgelden naar Volt Europa. Kleine afdelingen van Volt – met minder dan 150 leden – dragen een laag percentage af, grote afdelingen – met meer dan 150 leden – een hoger percentage. Het probleem is dat dit systeem niet meer voldoet, zegt Charles serieus. Landen met iets minder dan 150 leden hoeven veel minder af te dragen dan landen die net iets meer dan 150 leden hebben.

Landen met veel leden hebben sowieso veel meer inkomsten omdat de merchandise beter loopt en gekozen volksvertegenwoordigers een afdrachtregeling kennen, horen we. Charles wil een hoger afdrachtspercentage vanaf lid 150 en niet voor de eerste 149. Een Volt-lid vraagt of dit voorstel niet tot meer bureaucratie leidt. Charles knikt, maar het systeem wordt volgens hem ook eerlijker. Een ander lid vraagt waarom andere inkomstenbronnen van afdelingen niet worden meegenomen bij de afdracht. Dat zal in de toekomst misschien kunnen, denkt Charles, maar donaties moeten daarvan worden uitgezonderd.

Heel veel bureaucratie We zien hier het probleem van Volt: je moet wel heel veel details uit alle Volt-landen kennen om een gefundeerde mening over dit vraagstuk te kunnen vormen. De meeste mensen hebben dat niet en voor hen is deze discussie al snel tijdsverspilling. Zo gaat het eigenlijk met alle agendapunten.

Jeffrey van de governance commission praat over statutenwijzigingen. Er moeten veel bewoordingen worden veranderd en een paar passages verhuizen naar ‘de interne regels’, waardoor het makkelijker wordt ze te veranderen. We horen dat functionarissen betaald moeten kunnen worden en dat er een overgangsperiode komt totdat dat mogelijk is. De regels van de General Assembly veranderen, er komen regels voor leden die agendapunten willen voorstellen en er wordt nagedacht over interne teams, hoe die moeten werken en hoe die gekoppeld moeten gaan worden aan het nationale niveau.

Dan is het de beurt aan Thor en Ines om te praten over het beleidsproces. De leden willen daar meer informatie over hebben. Volt wil meer transparantie, een format voor nieuw beleid, meer interactie tussen nationaal en Europees niveau en uitwisseling van best practices. Er zal voortaan beter op het Engels worden gelet voor de conformiteit, een redactioneel team kijkt of het beleid inclusief geformuleerd is, de fase voor het indienen van amendementen gaat van 21 naar 14 plus 7 dagen (!) en daar is een nieuw tijdsschema voor. Thor en Ines hopen dat meer leden mee willen doen aan het beleidsproces.

Volt is net de EU Zou er veel animo zijn? Deze vergadering duurt ruim drie uur. De grote vraag is hoeveel mensen zin hebben om zo lang naar al deze organisatorische praat te luisteren. We weten het antwoord: Volt lijkt nu al sprekend op een gewone partij waar hooguit een paar procent van de leden naar congressen gaat. Bij Volt is dat niet anders: de partij heeft meer dan tienduizend leden maar deze ochtend worden hooguit 200 stemmen uitgebracht. De vorige vergadering werd het quorum – de minimaal vereiste opkomst om beslissingen te kunnen nemen – niet gehaald. Logisch dat Thor en Ines hopen dat we actief worden.

Al met al is Volt wel een ‘Europese partij’ maar men heeft dat idee nooit doordacht. De kans dat een individu op Europees niveau het verschil maakt is sowieso klein, zeker als men van de politiek geen dagtaak wil maken. De meeste mensen hebben geen tijd en zin om al deze complexe kwesties op Europees niveau te doorgronden, laat staan dat ze er een mening over hebben. En mochten er toch veel leden zijn die hier wel zin in hebben, gaat het beleidsproces zo lang duren dat velen alsnog afhaken. Massale deelname van leden uit alle EU-landen aan Europese beleidsdiscussies zit er simpelweg niet in.

Het gevolg laat zich raden: Volt wordt op Europees niveau door een relatief klein clubje beleidstijgers bestierd. Alle bezwaren tegen de EU – die ze bij Volt niet zo op hun netvlies hebben – gelden ook voor de partij: er zijn veel ondoorgrondelijke procedures, de organisatie is te hiërarchisch, te groot en bovendien te weinig transparant. Co-voorzitter Reinier heeft goed begrepen dat Volt hier inderdaad een voorbeeld is van hoe de EU functioneert. De vraag blijft: als de meeste leden van deze Europese partij niet op Europees niveau actief zijn, waar heb je dan die Europese partijstructuur voor nodig?