Dieet

Afgelopen week las ik het opiniestuk van arts Maurits de Brauw, getiteld: ‘Wij eten te veel, omdat wij dik zijn’. Het verhaal gaat over complexe materie als insuline, cortisol, de energiebalans en thermodynamica. Zijn redenering is dat we niet steeds dikker worden omdat we te veel eten en weinig bewegen, maar omdat we te veel koolhydraten verorberen. We zouden de methode Atkins een kans moeten geven: weinig groente & fruit EN meer eieren & vlees.

Terwijl ik deze strekking een plaatsje probeerde te geven maakten mijn gedachten een sprong naar de bio-industrie. Daar waar terminale plofkippen en impotente kalkoenen in een paar weken tijd worden volgepompt met antibiotica, hormonen en water. Maar een vleesdieet is volgens de mensen die ervoor gestudeerd hebben: schijnbaar wat we nodig hebben om zonder consequenties veel te kunnen blijven vreten. Ook al betekent het dat we daarmee miljoenen kippen moeten opofferen.

Ook op financieel gebied worden we op een streng dieet gezet. Het verhaal dat opnieuw over complexe materie schijnt te gaan, zoals derivaten en stabiliteitspacten wordt in Jip en Janneke taal gereduceerd tot het terugdringen van het begrotingstekort naar 3%. Zodat we de jaren erna gewoon weer op dezelfde voet verder kunnen leven. Bezuinigen is volgens de mensen die ervoor gestudeerd hebben schijnbaar nodig om rijk te kunnen blijven. Grieken zijn de menselijke plofkippen, zij moeten opgeofferd worden om te kunnen doen waar de homo consumens in wil blijven uitblinken: consumeren.

De logica van deze diëten zegt veel over deze tijd. Over efficiency en veel voor weinig. Over verdienen en hebzucht. Over eigenbelang, obsessief zelfbehoud en analyses die de kern van het probleem niet bespreken. Leg de verantwoordelijkheid bij het lichaam moet de voedingsdeskundige gedacht hebben. Leg de verantwoordelijkheid bij het economisch systeem moet de econoom gedacht hebben.

In beide analyses komt het menselijke gedrag er buitenproportioneel goed mee weg.

En toen. Toen het pessimisme mijn langzaam overmeesterde werd ik gegrepen door het verhaal over de Antillaanse Ramsis. Ramsis wandelde donderdag met zijn partner in Rotterdam toen hij een jongen van 12 jaar in de Maas hoorde schreeuwen om hulp. Ramsis sprong zonder aarzelen in het water, zwom richting de drenkeling, maar vanwege de sterke stroming kon hij letterlijk: zijn eigen hoofd niet boven water houden. De 12-jarige jongen werd gelukkig door een boot opgepikt, maar Ramsis was in de verste verte niet te bekennen. Even later werd duidelijk dat hij verdronken was. Verdwenen. Het was zijn laatste daad. Ramsis gaf zijn leven voor een volslagen onbekende jongen. Hij laat een partner en kind achter. Over opoffering, wegcijferen en solidariteit gesproken.

Ramsis was eigenlijk alles wat de huidige consumens niet is. Ramsis: een echte hemelbestormer, een ongekende altruïst, onbaatzuchtig zoals hij de woeste Maas trotseerde: was niet van deze wereld. 

Uit onderzoek van het WNF blijkt dat als de hele wereld uit Nederlanders zou bestaan, we vier planeten nodig hebben om te leven zoals we dat nu doen.

Ik ben ervan overtuigd dat als de hele wereld uit Ramsissen zou zijn bevolkt: de planeet er toch echt veel beter voor had gestaan.

Deze column werd afgelopen zondag voorgedragen in het KRO radioprogramma Hemelbestormers. Hier te beluisteren.