Dol op slachtoffers

We zijn in Nederland dol op slachtoffers en we willen het liefst dat ze oneindig veel meer rechten krijgen in de rechtszaal. Dat klinkt heel nobel.

Maar het klopt niet.

Het is misschien wat theoretisch om te zeggen, maar een rechtszaak kent geen daders. Een rechtszaak kent in eerste instantie alleen maar een verdachte. Een man of vrouw die volgens het Openbaar Ministerie (OM) een slachtoffer heeft gemaakt.

Daar kun je veel waarde aan hechten en minstens zo veel verontwaardiging aan ontlenen. Het punt is alleen dat het OM helemaal niet de instantie is die uitmaakt of iemand een ander tot slachtoffer heeft gemaakt. Dat doet een rechtbank.

Ik heb de huidige gang van zaken altijd wat ridicuul gevonden. Een verdachte komt de rechtszaal binnen en krijgt – soms tot vervelens toe – van de rechters te horen dat zij ‘nog helemaal niets vinden van de zaak’.

,,We hebben het dossier doorgenomen en nu willen we graag van u weten wat er klopt en wat niet. Heeft u het gedaan of niet? Wij hebben daar nog geen mening over. De officier gaat straks zeggen wat hij er van vindt en uw advocaat doet voor u het woord. Dan krijgt u het laatste woord.”

Zo gaat het in de rechtszaal en steeds vaker hoort een aanwezig slachtoffer ook deze woorden aan.

En dat is gek. Alsof je de beker van een sportwedstrijd al uitreikt als de wedstrijd pas halverwege is.

Maar daar blijft het niet bij. De voorstellen blijven ons om de oren vliegen. Uitbreiding van het spreekrecht. Invloed van het slachtoffer op de strafmaat. Storten van schade waar de dader niets mee te maken heeft.

Het kan blijkbaar allemaal tegenwoordig. Allemaal om het heilige slachtoffer te beschermen.

Begrijp me goed. Ik vind persoonlijk dat het slachtoffer nog veel meer rechten en hulp dient te krijgen. Maar niet tijdens het strafproces. Omdat we dat proces nu eenmaal met goede redenen in handen hebben gegeven van een onpartijdig instituut. Juist omdat rechtvaardigheid twee kanten heeft. En misschien nog wel meer ook.

Tijdens het proces is het slachtoffer simpel niet meer dan een partij. Met belangen. Die soms niet eens stroken met de waarheid. Laat de officier van justitie die belangen van het slachtoffer behartigen. Met een kritische en rechtvaardige blik. Met een niet door emoties vertroebelde kijk op het dossier.

Dat gaat al jaren meer dan uitstekend.

En laat het dan aan de rechter over om een afgewogen beslissing te nemen. Om de schuld of onschuld van een verdachte vast te stellen.

En begin dan pas aan het slachtoffer. Zet na het vonnis de rechtszaak nog een keer op de agenda. En zet nu het slachtoffer centraal. Laat hem of haar het woord voeren. Een schadevergoeding indienen. Geef hem een advocaat mee. Slachtofferhulp. Een letselexpert.

Bedenk het maar.

Slachtoffers zijn nu namelijk achteraf vaak helemaal niet zo blij met een rechtszaak. Ze zien en horen hoe alle aandacht gaat naar de verdachte. Hoe een advocaat de rol van de verdachte kleiner maakt en die van het slachtoffer groter. Die rol zal ondanks alle voorstellen niet veranderen. De slachtoffers zullen in de toekomst wellicht met nog meer frustratie achterblijven.

Omdat inspraak in de strafmaat door rechters terzijde zal worden geschoven.

Mijn voorstel is niet nieuw. Maar wel vrij simpel.

Knip een rechtszaak in twee stukken.

En neem na het vaststellen van de schuld rustig en weloverwogen een besluit waar het slachtoffer echt wat mee kan.

Dit stuk is overgenomen van de website van Chris Klomp: Rechtbankverslaggever