We hebben geen groene bedoelingen, maar groene doelen en daadkracht nodig

Het Nederlandse beleid voor duurzame energie heeft een belangrijke constante: het is iedere keer anders. Dit gezwabber heeft ons een stabiele positie onderaan de Europese ranglijstjes opgeleverd: weinig landen doen het slechter dan onze 6% duurzame energie.

Dit was een belangrijke motivatie om met vele partijen een energieakkoord af te sluiten en de energietransitie in Nederland eindelijk op te starten. Dat werpt zijn vruchten af: volgens de laatste analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (19 oktober 2017) groeien we naar zo’n 17% duurzame energie in 2023. We hebben niks aan groene bedoelingen, we hebben groene doelen nodig – en de daadkracht om die ook te halen. De samenwerking tussen vele partijen in het energieakkoord én een doelgerichte minister Kamp blijkt daarvoor te zorgen.

Alle reden dus om deze succesformule voort te zetten. Vele organisaties pleiten dan ook voor stabiliteit en continuïteit voor het vervolg van de energietransitie. Tijdens de lange formatie lijkt dit inzicht wat te zijn weggezakt. De belangrijkste energie-maatregel van de nieuwe regering is opnieuw een radicale verandering. Namelijk het aanpassen van dé regeling die zorgt voor de groei van duurzame energie, de subsidieregeling SDE+. Die is bewezen succesvol en profiteert mee van de forse verlaging van de kosten van duurzame energie. Het aandeel duurzame energie stijgt hard, zelfs nu de energieprijzen dalen en de prijs voor CO2 maar een paar euro bedraagt.

Die succesvolle regeling zou nu worden veranderd in een subsidie waarmee je ook CO2 onder de grond op kunt slaan (CCS). Zo voorkom je geen CO2 door energie te besparen en duurzaam op te wekken – maar kun je rustig fossiele energie blijven verstoken en de CO2 onder de grond stoppen. Dit is dweilen met de kraan open. CO2-opslag verdringt de echte transitie die nodig is en stelt de benodigde hervorming van ons energiesysteem en de industrie alleen maar uit. Dat zegt niet alleen de duurzame energiewereld, maar ook de industrie zelf bij monde van VEMW.

Er zitten zeker goede aanzetten in het regeerakkoord, zoals een voorzichtige vergroening van de belastingen; steun voor energiecoöperaties en een klimaatwet. Tegelijkertijd kost de stimulering van CO2-opslag al snel één miljard euro per jaar, en dat gaat rechtstreeks ten koste van duurzame energie. De rekening voor het onder de grond stoppen van CO2 ligt bij huishoudens en bedraagt meer dan 50 euro per jaar, per huishouden. Bij elkaar leidt het regeerakkoord tot minder duurzame energie in 2030 dan zonder de maatregelen van Rutte III. Nederland kachelt naar zo’n 22% duurzame energie, hebben wij berekend. Vooral de forse prijsdaling voor duurzame energie voorkomt een nog slechtere score.

Nederland blijft daarmee onderaan de Europese lijstjes voor duurzame energie hangen. De kabinetten Den Uyl tot en met Rutte I brachten Nederland op zo’n 4% duurzame energie. Rutte II zette met het energieakkoord koers richting 17% duurzame energie in 2023. Dit hoopgevende begin van de energietransitie in Nederland smaakt naar meer: laten we dat getal bijvoorbeeld verdubbelen in 2030 met Rutte III. Dan zijn we ook in lijn met de stemming in de milieucommissie van het Europees Parlement deze week: voor een Europees doel van 35%. We willen toch echt geen Europese achterblijver meer zijn?

Ik ben blij met de kabinetsbehoefte aan een ambitieuze koers en de uitnodiging om samen te werken in een nieuw klimaat- en energie-akkoord. Maar het moge duidelijk zijn dat we ‘Zwabbertje’ dan echt uit moeten zwaaien en de stevige ambities moeten vertalen in even stevige en stabiele maatregelen waarmee minstens 35% van onze energie duurzaam is in 2030. Bijvoorbeeld via voortzetting van succesvolle subsidies, verdere beprijzing van CO2 en ambitieuze prestatieafspraken met bedrijven, overheden en burgers. Zo kunnen we vertrouwen op de toekomst, met een welvarend land dat draait op een schone en moderne energievoorziening.