Een zeer kostenefficiënte overwinning

Wat zou het die Anders Behring Breivik nu allemaal hebben gekost? Het was zijn plan (en misschien van zijn rechts-extremistische cel maar het zou me niet verbazen als hij alleen handelde) om de Noorse Arbeiderspartij (zeg maar PvdA) in het hart te treffen. Enerzijds door met een autobom een paar ministers te vermoorden en anderzijds door een bloedbad aan te richten onder het sociaal-democratisch kader van de toekomst. Anders had hij dat bloedbad op het eiland van de jeugdbeweging niet aangericht.

Om bommen te maken richtte hij een laboratorium in. Hij heeft tenminste één auto moeten opofferen voor de bomaanslag in het centrum van Oslo. Dan zijn er natuurlijk de kosten voor de grondstoffen en de wapens die hij dankzij zijn vergunning gewoon bij de vakhandel heeft gekocht. Tenslotte heeft de terrorist de nodige munitie in moeten slaan. Ervan uitgaande dat je zo’n bom niet in een splinternieuwe Lexus verbergt, kom je met tien tot vijftienduizend euro wel uit. Misschien is dat zelfs ruim gebudgetteerd.

Is het niet absurd om naar het kostenplaatje te kijken? BIj aanslagen als die van Anders Behring Brevink moet ik altijd denken aan Hylke Tromp, in de jaren tachtig hoogleraar polemologie aan de Universiteit van Groningen. Polemologie is de wetenschap van oorlog en vrede en in het kader van zijn onderzoekingen kwam professor Tromp tot de overtuiging, dat we in onze tijd te maken hadden met de democratisering van de oorlog.

Als je heel vroeger een samenleving wilde ontwrichten had je daar een groot leger voor nodig, in ieder geval duizenden en nog eens duizenden bewapende mensen. Dat vereiste een groot kapitaal, veel geduld en een groot organisatievermogen.

Tegenwoordig is dat anders. Een kleine groep die fanatiek genoeg is,kan de samenleving tegen geringe kosten een zware nederlaag toebrengen. Dat komt omdat de moderne technologie het mogelijk maakt om met kennis van huis- tuin- en keukenchemie zeer zware bommen in elkaar te sleutelen. Automatische wapens waarmee je in je eentje veel dood en verderf kunt zaaien, zijn voor een habbekrats verkrijgbaar. De eersten die dit proefondervindelijk bewezen zijn de Fenians, Ierse nationalisten uit de negentiende eeuw. Zij waren bommenleggers (Voor wijsneuzen: ik laat het Gunpowder plot van Guy Fawkes om het Engelse parlement op te blazen buiten beschouwing).Het voorbeeld van de Ieren werd meteen overgenomen, zowel door eenlingen als door kleine groepen. Bedenk daarbij dat de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog een aanslag was op de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije.

Ondanks het feit dat samenlevingen miljarden en nog eens miljarden besteden aan defensie en beveiliging, hebben zij geen afdoende antwoord gevonden op deze democratisering van de oorlog. Het kost bijna niks om onze ingewikkelde samenlevingen te ontwrichten en te dwingen tot het doen van reusachtige improductieve investeringen die bedoeld zijn om ons te beschermen. We zien democratisering op alle terreinen, zei professor Hylke Tromp, steeds meer zaken die vroeger voorbehouden bleven aan een elite, worden toegankelijk voor alle mensen. Ook de oorlog. in dat licht bezien heeft Anders Behring Brevink een zeer kostenefficiënte overwinning behaald, want de schokgolven gaan over de hele wereld. Het zijn onzekere tijden. Het blijven onzekere tijden.

Op het internet circuleert een tweet van AndersBBreivik. Die luidt: “One person with a belief is equal to the force of 100.000 who have only interests”.

Ook als het hier een vervalsing betreft, illustreert deze uitspraak perfect het bovenstaande betoog.