Eet u al minder vlees?

De opwarming van de aarde leidt op den duur tot voedselgebrek, zo heeft het  Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties in een rapport vastgesteld. De afgelopen halve eeuw is de honger op de wereld sterk teruggedrongen, zij het nog lang niet voldoende maar die winst dreigt verloren te gaan, tenzij er op grote schaal maatregelen worden genomen. Als we op de huidige manier doorgaan, wordt steeds meer land ongeschikt voor landbouw, meestal door een combinatie van uitputting en verdroging.

Dan nemen niet alleen de oogsten af maar kunnen we als gevolg daarvan ook nog sterk toenemende migratiestromen verwachten en bloedige oorlogen om schaarse hulpbronnen. Die zullen dan vaak een godsdienstig karakter aannemen. Weliswaar zegt Bertolt Brecht ¨Erst kommt das Fressen, und dann kommt die Moral¨ maar als het op geweld aankomt, doen wij massaal alsof we voor een ideaal vechten. Dát is de toekomst die ons wacht.

Laat het maar aan de massamedia van deze tijd over om deze mondiale problematiek te reduceren tot een persoonlijke keuze. ‘Wie van jullie is minder vlees gaan eten?’ kregen de geleerden die het rapport schreven tijdens een persconferentie voor de voeten geworpen. Bij Jinek ging het net zo. ‘Eten jullie al minder vlees?’ vroeg zij aan haar disgenoten alvorens het grote kraaien over kattenliefde en succesvolle Disneyfilms was begonnen.

Daar bleef het dan bij. Eten jullie al minder vlees? Ze vergat nog te vragen of iedereen al van het gas af was en met de Tesla naar de studio gekomen was.

De gedachte is eenvoudig: als we vlees eten demoniseren, dan gaat iedereen van zijn shoarma af, gaan de dönerboeren en de slagers failliet met in hun kielzog de boeren die koeien varkens en kippen houden. Daarna is de wereld gered. Het is jouw persoonlijke verantwoordelijkheid. De maatschappij kan er niets aan doen. De overheid ook niet.

Om te voorkomen dat de voedselproductie instort, zijn er echter een heel ander soort maatregelen nodig. De Volkskrant somde ze op. De mensheid gaat zeer inefficiënt met de beperkte hoeveelheid zoet water om. De moderne landbouw is verantwoordelijk voor een groot deel van deze verspilling. Daar is wel wat tegen te doen maar dat vergt een overgang op andere teeltmethoden, manieren om gewassen zo in te zaaien dat de planten schaduw bieden en vocht in de grond wordt vastgehouden, het ontwikkelen van variëteiten die droogtebestendig zijn, enzovoort.

Vervolgens dient er een halt toegeroepen te worden aan de enorme verspilling van voedsel op zijn reis van de grond naar de mond en uiteraard ook als het eenmaal bij de (rijke) consument ligt. Dat is een kwestie van zorgvuldigheid en technologie. Uiteraard zijn er ook nog de bossen die met rust gelaten moeten worden, duurzaam geëxploiteerd en in ieder geval niet zomaar omgehakt. En tenslotte  is er dan de vleesproductie. Op dit moment eet ons vee veel voedsel op dat ook voor menselijke consumptie geschikt is. Daar moet een einde aan komen. Die beesten moeten bestaan op plantaardig materiaal dat het menselijk lichaam niet kan verteren.

Dit zal grote gevolgen hebben voor de rol van vlees in het voedsel. De simpelste manier is natuurlijk er voor te zorgen dat alleen rijken het nog op hun bordje krijgen zoals je voor hen ook meer ruimte in vliegtuigen kunt maken door te denken dat je er bent met een hoge vliegtaks. Dat echter is een simplistische oplossing, die bovendien door het grote publiek niet zal worden geaccepteerd. Ayn Rand is een slechte leermeesteres als het om de gevolgen van klimaatproblematiek gaat.

Je hoeft geen Einstein te zijn om te beseffen dat het om veel meer gaat dan de menukeuze, dat er heel veel op de schop moet, waarschijnlijk ook de manier waarop wij onze economie organiseren.

De vraag: ‘Eet u al minder vlees?’ is zinnig als je die stelt in de context van de talloze maatregelen die we moeten nemen om een revolutie teweeg te brengen in de landbouw, van een omvang die de groene revolutie van de twintigste eeuw in de schaduw stelt.  Het is daarentegen pure misleiding om het bij die ene vraag te laten en de ‘oplossing’ neer te leggen op het bordje van de gewone mensen: zoek het nu maar uit.

Het is trouwens de beste manier om ervoor te zorgen dat die hongersnoden, die oorlogen en die migratiestromen er inderdaad komen want zo creëer je geen draagvlak voor de noodzakelijke ommekeer. Integendeel. Wees niet zo gemakzuchtig als Jinek en neem kennis van het IPPC-rapport over klimaat en voedsel.