En als we het salafisme verbieden, wat dan?

Burgemeester Marcouch van Arnhem heeft de discussie geopend over het salafisme. Moet deze godsdienstige leer niet vanwege staatsgevaarlijkheid worden verboden? Als hij inderdaad zijn zin krijgt, wordt in Nederland een eind gemaakt aan de vrijheid van godsdienst. Dat kan op twee manieren. Je kunt het geloof zelf verbieden. Je kunt de aanhangers ook verbieden om hun overtuigingen te uiten, alleen of in gezamenlijk verband.

Ketterij Filips II, koning van Spanje, koos voor de eerste variant. Het was verboden er opvattingen op na te houden die afweken van de katholieke leer. Dat was ketterij en er stond de doodstraf op, soms ook nog als je daarna op je verkeerde gedachten terugkwam. Hiertegen kwam Willem van Oranje met een groot aantal aanhangers in het geweer, zoals u zou hebben geweten als u nog behoorlijk geschiedenisonderwijs had genoten. Tegenover Filips II plaatsten zij de leer van de gewetensvrijheid. Geen mens mocht zich bemoeien met de relatie tussen de gelovige en God. Dat was om zo te zeggen privé. Daar hoorde je afstand van te houden. Dit betekende nog niet dat een gelovige zo maar anderen mocht bekeren, ja zelfs kerkdiensten houden. In de Republiek der Zeven Provinciën, die uit de opstand van Willem van Oranje en zijn geestverwanten voorkwam, genoot alleen de ware gereformeerde kerk een officiële status. Voor andere geloofsrichtingen gold dat niet en ze werden allemaal apart behandeld. Doopsgezinden of Lutheranen mochten best mooie kerkgebouwtjes neerzetten. En de joden werd hun synagoge gegund. Maar de kerken van de katholieken mochten er van buiten niet als zodanig uitzien. Het was priesters verboden om in geestelijk gewaad over straat te gaan. Heel vaak moesten de katholieken ook nog allerlei gezagsdragers omkopen om maatregelen tegen hen te voorkomen. Socinianen hadden het nog moeilijker. Socinianen? Dat waren protestanten die in de eenheid van God geloven en de drie-eenheid afwezen. Dat was heel erg in de Gouden Eeuw. Dat was net zo erg als nu zeggen dat we hier ook een Kim Jung Un nodig hebben of een kalief Aboe Bakr Al Baghdadi.

De overheid zou de salafisten dus hun gewetensvrijheid kunnen laten maar het bijeenkomen of het bekeren verbieden. Dat zal niet meevallen, want wij kennen in ons land vrijheid van godsdienst en dat is door Johan Rudolf Thorbecke in 1848 al duidelijker dan ooit in de grondwet verankerd.

Geloofsvervolging Goed, de grondwet kun je veranderen. Voortaan bestaat de mogelijkheid om staatsgevaarlijke religies te verbieden. We gaan over tot geloofsvervolging. Hoe spoor je dan de ketters van de eenentwintigste eeuw op?

In dat geval moet de overheid eerst over een sluitende definitie beschikken van het salafisme. Zij zal zelf islamitisch theoloog moeten worden om de stellingen over God, zijn mensen en de daaruit voortvloeiende normen en waarden op een systematische manier bijeen te brengen. Met dit godsdienstig leerboek op de achtergrond ga je dan islamieten ondervragen tot je er een betrapt.

Dit is een omslachtige gang van zaken. Het heeft ook iets raars dat de Nederlandse overheid zo’n corpus van godsdienstige opvattingen eerst formuleert om het daarna buiten de wet te stellen. Zijn er alternatieven? Jazeker, we spiegelen ons aan de Romeinen. Wie weigert aan de keizer te offeren, wordt voor de leeuwen gegooid. We doen dat natuurlijk wel op een moderne manier. Dat offeren aan de keizer nam niemand in het Romeinse Rijk zo serieus op. Het was een manier om te laten zien dat je de gevestigde machten, de wetten en de regels van de samenleving eerbiedigde. Je zou aan iedereen in Nederland kunnen vragen om een exemplaar van de grondwet te kussen of zo. Of om er een eed op af te leggen. Iets in die richting. Het is wellicht de handigste manier om de mensen die je wilt vervolgen eruit te filteren. Je dwingt ze om iets te doen wat tegen hun heiligste principes en hun beginselen ingaat. Dan maken ze zichzelf wel openbaar. En anders ga je naar het concentratiekamp.

Interneren Het concentratiekamp? Je zult als je zo ver gaat mensen die weigerachtig zijn om de grondwet te onderschrijven, toch op de een of andere manier moeten interneren. Over de grens flikkeren is alleen maar een domme droom van Wilders- en Baudet-adepten. Andere landen zullen onze salafisten linea reactie terugsturen. In de kraag grijpen. Bij de lurven vatten. Anders heeft de maatregel geen zin. Er is behalve interneren trouwens nog iets en wel de civiele dood. Die bestond in het Franse recht tot in de jaren vijftig van de negentiende eeuw en ook korte tijd in het Nederlandse, maar Willem I heeft die maatregel geschrapt. Je bestaan wordt dan ontkend. De overheid schrapt je uit de burgerlijke stand. Je partner krijgt de status van weduwe of weduwnaar. De erfenis wordt volgens de regelen der kunst verdeeld. Je kunt je nergens meer melden, bijvoorbeeld voor een uitkering, voor een persoonsbewijs of om aangifte te doen want officieel besta je niet meer. De eerlijkheid gebiedt dat deze civiele dood meestal werd opgelegd aan mensen die toch al tot levenslang of de guillotine waren veroordeeld, maar goed die mogelijkheid is er.

Je kunt foutgelovigen natuurlijk ook milder aanpakken. Ze worden onder toezicht gesteld. De enkelband biedt hier grote mogelijkheden. De schotel wordt van hun balkon gezaagd. De kinderbescherming komt over de vloer. Is het nog wel veilig om de kinderen bij de ouders laten gezien het feit dat zij zeker geïnfecteerd zullen worden door zieke denkbeelden? In hoeverre is het acceptabel dat een salafist een relatie onderhoudt met een vrouw omdat tot zijn geloofsopvattingen toch een praktijk behoort die we zouden kunnen definiëren als onderdrukkend en strijdig met de mensenrechten? Er is in ieder geval sprake van psychoterreur ook als de vrouw dat zelf niet als zodanig ervaart want dat is het gevolg van hersenspoeling door middel van het foute geloof.

Foutgelovigen Zou men de foutgelovigen niet moeten proberen te verlossen van hun pernicieuze denkbeelden? De paus dwong destijds de joden van Rome om wekelijks katholieke preken bij te wonen. Moeten zij geen deradicaliseringsprogramma volgen net zo lang tot dit effectief is en zij hun dwaalleer afzweren?

Het opheffen van de godsdienstvrijheid brengt vele consequenties met zich mee en wij moeten bereid zijn die onder ogen te zien. En ook wat er dan opdoemt: een theocratie met de grondwet als God. Een soort Iran, een kalifaat. Wij moeten de weg van Marcouch niet bewandelen.

Je mag in Nederland geen misdaden plegen, je mag ze niet voorbereiden, je mag geen criminele organisatie vormen. Dat is allemaal prima geregeld. In de wet staat precies wat een misdrijf is en ook wat terroristische misdrijven zijn. Ons wettelijk instrumentarium is prima in orde. Wij kunnen iedereen aanpakken die onze vrijheid en onze levens bedreigt.

Daarvoor hoeven we niet op te offeren wat ons heilig is.