Engelstalige lessen op de basisschool, een onberaden plan

Ooit traden Nederlanders op internationale congressen vaak als bemiddelaars en tolken op omdat zij zich behoorlijk konden uitdrukken in Frans, Duits én Engels. Natuurlijk gold dit alleen maar voor de kleine minderheid die het dure voortgezet onderwijs kon volgen maar het was toch treffend.

Nu vrijwel alle kinderen de kans krijgen door te leren, is daar behoorlijk de klad in gekomen. Sinds de Mammoetwet zijn Frans en Duits geen verplichte eindexamenvakken meer zodat de meeste leerlingen die schielijk laten vallen. De meeste Nederlanders hebben wél een hoge dunk van het steenkolenengels dat zij debiteren. Kennelijk is het de bedoeling deze travestie van de Engelse taal nu ook aan kleuters bij te brengen. Staatssecretaris Dekker (Onderwijs) denkt dat kinderen op zeer jonge leeftijd spelenderwijs een vreemde taal kunnen leren. Dat is ook zo maar dan moet die wel uit de mond van native speakers komen. Anders leren zij het gewoon verkéérd.

Allerlei bestuursbobo’s uit onderwijsland hebben zich al juichend over Dekkers’ initiatief uitgelaten. Leerkrachten komen niet aan het woord. Geen wonder, in de brief die de staatssecretaris aan de Tweede Kamer geschreven heeft staat ergens weggemoffeld het grote risico dat met deze onberaden stap wordt genomen:

Leraren scholen zich nauwelijks na voor Engels. Daarnaast waren er zorgen over de opleiding. Het vak werd niet op alle pabo’s even goed gegeven. De lerarenopleidingen hebben inmiddels een belangrijke stap gezet, door het uitwerken van de kennisbasis Engels. Daarin is vastgelegd over welke vakinhoudelijke en vakdidactische kennis een leraar aan het eind van de opleiding moet beschikken. Deze kennisbasis is gebaseerd op de kerndoelen Engels in het primair onderwijs.

Het geven van behoorlijk onderwijs in een vreemde taal is een vák. Daar moet je een gespecialiseerde opleiding voor hebben doorlopen of, zoals dat vroeger heette, een speciale akte voor hebben gehaald. Maar die aktes bestaan niet meer. Dat is allemaal in de jaren tachtig en negentig van tafel geveegd en wegbezuinigd. Een paar extra uurtjes op de PABO zijn daarvoor geen vervanging.   Leraren in het primair onderwijs krijgen de komende jaren grotere klassen met allerlei probleemleerlingen die door de onnavolgbare wijsheid van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) geen speciaal onderwijs meer worden gegund. Zij zijn tegelijkertijd op de nullijn gezet. Nu komt daar ook even de opdracht bij om vanaf de kleuterklas Engelse les te geven, ja zelfs enkele vakken in het Engels te gaan doceren. Dat is dan de zoveelste taakverzwaring. En het is voor leerkrachten al moeilijk genoeg om behoorlijk Nederlands te geven zeker in de grote steden waar dat van veel leerlingen niet de moedertaal is. Weinigen van hen hebben ooit een opleiding gevolgd in het geven van Nederlands als vreemde taal. Die moeten er nu ook effe Engels bij doen.   Alles bij elkaar geeft dit plan van staatssecretaris Dekker blijk van een grote minachting voor de onderwijsgevenden in Nederland. De brief gaat er immers impliciet van uit dat lesgeven een eitje is zodat iedereen dan ook wel even Engelse les kan geven of de geschiedenisles in deze taal verzorgen. Bleef het daar bij dan was het misschien nog tot daaraan toe maar deze aanpak zal er ondanks alle bezweringen van de staatssecretaris toe leiden dat leerlingen het primair onderwijs verlaten met een slechte kennis van Engels én Nederlands.   Moeten wij ons dan maar provinciaals en op zijn PVV’s beperken? Ouderen die nog verplicht eindexamen hebben gedaan in Frans, Duits én Engels, herinneren zich nog dat voor de klas academisch gevormde docenten stonden of anders houders van MO-Aktes, die in zwaarte niet of nauwelijks voor de universitaire talenopleidingen onderdeden. Docenten uit die laatste categorie hadden daarvoor jaren in de avonduren moeten buffelen. Een paar keer per week kregen zij na werktijd les van strenge docenten die aan speciale instituten voor MO-onderwijs verbonden waren. Ook die bestaan niet meer. Wie het onderwijs in de vreemde talen wil verbeteren – en bij God, dat is hard nodig – zal dan ook moeten investeren in de grootschalige bijscholing van leerkrachten tot een zeer behoorlijk niveau. Dat is allemaal best te doen maar het kost geld. De kost gaat voor de baat uit. En voor niks gaat de zon op. Als dat geld  er niet is, dan kan een staatssecretaris zijn ambities beter in de ijskast zetten. Anders doet hij alleen maar schade.

Volg Han ook op Twitter

Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu