EU moet Turkije nu juist omarmen, niet vervreemden

Sinds de uitbraak van de demonstraties vorige week in Turkije, is er een ongekend aantal artikelen gepubliceerd over de diepere oorzaken van spanningen onder de Turkse bevolking. Veel van de auteurs suggereren dat problemen met de rechtstaat, democratie en grondrechten al duidelijk waren voor de demonstraties ze aan het licht brachten. Maar als dat zo is, waarom werd er dan over voor die tijd zo weinig over geschreven?

In Turkije zelf zijn de beperkingen in persvrijheid, en de (zelf)censuur bekend, maar in de EU en de VS leken de economische groei, en samenwerking in het Midden-Oosten aantrekkelijker thema’s dan de diepe polarisatie. In de Nederlandse media lazen we over de 200 jaar handelsbetrekkingen met Turkije.

De demonstraties moeten een wake-up call zijn voor premier Erdogan en zijn regering: de minachting voor andersdenkenden heeft haar grenzen bereikt. Maar ook Brussel en Washington moeten wakker geschud. Hebben we genoeg gedaan? Wat moet nu gebeuren en hoe kijken we naar de toekomst?

De Europese leiders hebben te lang gewacht met het ondubbelzinnig veroordelen van het harde politieoptreden bij de vreedzame demonstraties. Anderen grepen het momentum snel aan om te verkondigen dat Turkije nooit tot de Europese Unie kan toe treden. Ondanks mijn aanhoudende kritiek op de gebreken in de Turkse democratie en rechtstaat, schuif ik deze conclusie volledig aan de kant. In plaats van Turkije en haar bevolking nog meer van ons te vervreemden, moeten we dit omslagpunt omarmen. We moeten het ombuigen naar meer vrijheid, aandringen op hervormingen waar zowel de huidige bevolking en het toekomstige EU-toetredingsproces bij gebaat zijn.

Er moet direct een einde komen aan het politiegeweld en een onderzoek worden gestart naar de gebeurtenissen. Schuldigen moeten berecht worden om herhaling te voorkomen.

De hele wereld heeft kunnen zien hoe de Turkse media aanvankelijk aarzelden om aandacht te besteden aan de demonstraties. Het is essentieel dat er waarborgen komen om mediavrijheid en onafhankelijkheid te garanderen. Geen censuur meer, online of offline. De zaken van eerder veroordeelde journalisten moeten herzien worden en onterecht veroordeelden moeten onmiddellijk vrijgelaten worden.

De EU moet de dialoog tussen de regering en verschillende oppositiepartijen en -bewegingen leiden. Onze verwachtingen van de AKP-regering zijn duidelijk, we verwachten concrete inzet voor het waarborgen van de rechtstaat, pluralisme, democratie en fundamentele rechten van de gehele Turkse bevolking. Een lagere kiesdrempel voor politieke partijen, zodat er meer ruimte is voor verschillende geluiden, zal ervoor zorgen dat meer mensen zich politiek vertegenwoordigd voelen.

Het openen van onderhandelingshoofdstukken 23 en 24, die gaan over fundamentele vrijheden en de rechtstaat, is een goede stap. De EU heeft al aangekondigd dat deze elementen van de onderhandelingen als eerste worden opgepakt en als laatste worden afgerond. Zo komen de belangrijkste thema’s centraal in het onderhandelingsproces met de EU te liggen. De eerder geuite zorgen over een eerlijk rechtsgang moeten steeds weer herhaald worden.

Het zou tegelijkertijd een enorme steun zijn als de oppositiepartijen en -bewegingen professioneler optreden, zodat de revolutionaire impact van de oproep tot democratie wordt doorgetrokken en niet zal vervagen of eindigen in interne conflicten.

Het is nog niet te laat voor de regering van de AK-partij om samenwerking aan te gaan met de oppositie en te starten met hervormingen. Maar dat vergt een enorme stap van premier Erdogan, over zijn eigen schaduw heen. Net zoals de demonstraties een wake-up call moeten zijn voor hem en zijn regering, moet de Europese Unie ook haar opstelling naar Turkse regering en bevolking heroverwegen. In plaats van ze de rug toe te keren en de stekker eruit te trekken, moeten we een ambitieuze stap zetten. Als er iets is dat de demonstraties hebben aangetoond, is het dat er brede steun is voor het democratiseren en het beschermen van de rechten en vrijheden. Die ook essentieel zijn voor de Turkse toetreding tot de Europese Unie.

Dit artikel verscheen ook op het weblog van Europarlementariër Marietje Schaake. Volg haar ook op Twitter