Grenzen aan transparantie bij de NVWA

Grenzen aan transparantie heet het interne document dat integriteitscoördinator Dirk Evers heeft geplaatst op het intranet van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Deze coördinator betoogt dat het delen van informatie met de media en politieke partijen, kort door de bocht, verboden is. Als voorbeeld haalt hij het lekken van informatie over de mobiele slachtunits aan, die nu als proef worden gebruikt bij slachtingen op het boerenbedrijf, in het kader van ‘dierenwelzijn’. Transport van dieren levert namelijk welzijnsaantasting op. Het inzetten van een mobiele slachtunit zou dit transport en daarmee aantasting van het welzijn voorkomen.

Evers schrijft in  Grenzen aan transparantie dat het bij dit lekken niet gaat om het constateren van misstanden, maar om een ‘proef die nog geëvalueerd gaat worden’. Hij legt uit dat als een werknemer het ergens niet mee eens is dit via de afgesproken lijn moet worden aangekaart. Hij vraagt zich verder af waarom mensen uit de school klappen en beargumenteert dat deze wijze van lekken een negatief effect heeft op andere werknemers, op de NVWA als organisatie en ook op de minister. Hij is van mening dat deze manier van communiceren dan ook aangepakt dient te worden.

Tja, als het niet om de inmiddels beruchte NVWA zou gaan zou je bijna denken dat het een goed artikel is. Maar Dirk Evers maakt vooral duidelijk dat hij geen idee heeft wat integriteit inhoudt en geen idee heeft wat er aan de hand is binnen de NVWA, of dat hij, zoals zovelen in het hoger management, de kop in het zand steekt.

Maar klopt het dan niet, het principe dat lekken van interne stukken een organisatie veel kwaad kan doen? Ja natuurlijk wel, maar alleen als het lekken bedoeld is om kwaad te spreken over een goed functionerende organisatie. En dat is hier overduidelijk niet het geval. Het is enkel de bedoeling van de dierenarts om gewoon zijn werk te kunnen blijven doen, waarvoor hij of zij aangenomen en betaald wordt. Het is juist de bedoeling dat de organisatie waar hij voor werkt niet in een kwaad daglicht komt te staan. Het blijven ontkennen van ernstige misstanden is de werkelijke boosdoener, niet de klokkenluider.

Want wat is integriteit eigenlijk? Integriteit heeft te maken met loyaliteit, met eerlijkheid en met vertrouwen. Dit alles is tweerichtingsverkeer, dus van werknemer richting werkgever maar ook van werkgever richting werknemer en allemaal binnen het wettelijk kader dat we met elkaar hebben afgesproken.

Even een voorbeeld: als jouw werkgever beveelt dat je de wet zou moeten overtreden en je doet dat niet, heeft dat niets van doen met deloyaal te zijn of met een integriteitsprobleem, maar alles met je eigen verantwoordelijkheid en moreel besef. Als dus een NVWA-manager richting een NVWA-dierenarts aangeeft om bepaalde welzijnsovertredingen niet te constateren, dan heeft juist deze manager een integriteit- en loyaliteitsprobleem richting zijn werkgever, de minister, en niet de NVWA-dierenarts.

Grenzen aan transparantie bij de NVWA Dirk Evers maakt in zijn stuk ‘Grenzen aan transparantie’ 3 kapitale denkfouten:

Wél misstanden Het gebruik van het mobiele slachthuis levert namelijk wel degelijk misstanden op. Het inzetten van mobiele slachterijen zorgt er ook voor, naast het verbloemen van bestaande misstanden, dat misstanden in de hand worden gewerkt.

Allereerst gaat het om dieren die niet ‘normaal’ geslacht kunnen worden in een slachthuis, omdat ze bijvoorbeeld ziek zijn of kreupel. Daarom maar bij het bedrijf slachten want dat levert net zo veel geld op. Lijkt misschien een goed idee maar wat gebeurt er nu: zieke en kreupele dieren krijgen geen behandeling, want een dier dat medicijnen heeft gekregen mag niet geslacht worden en levert dus geen geld op.

Het gevolg is dat de boer zijn dieren gewoon niet laat behandelen en na ze een tijdje te laten lijden het mobiele slachthuis belt en het dier laat slachten. Omwille van het slachtgeld wordt besloten het dier niet de zorg te bieden waar het recht op heeft. Dat het dier pijn lijdt is heel jammer, maar winst gaat toch voor dat beetje lijden nietwaar?

Dierenartsen op de werkvloer hebben daarom, zeer terecht, grote moeite met deze mobiele dodingsunit en komen in gewetensproblemen. Maar naar deze bezorgde en zelfs aangeslagen NVWA-medewerkers werd niet geluisterd. En terug naar de blog van Evers: in plaats van het management hierop aan te spreken, meent deze integriteitscoördinator de lekkende ambtenaren te moeten aanspreken. De wereld op zijn kop!

Integriteitsprobleem Evers vergeet dat het gaat om eerlijkheid, openheid en vertrouwen richting de werkgever en dat is de minister. En dat is nu net wat de bovenlaag van de NVWA stelselmatig niet doet. De bovenlaag probeert steeds alles wat er fout gaat, elke misstand onder het tapijt te vegen en de minister niet of gedeeltelijk in te lichten.

Dit, meneer Evers, is het echte integriteitsprobleem.