Grote wetswijziging in Indonesië zet werkenden in de kou

Samen met lokale vakbonden in Indonesië was Mondiaal FNV zo goed op weg om de rechten en situatie van werkende mensen te verbeteren. De wetswijziging die Indonesië op 5 oktober in sneltreinvaart door het parlement loodste dreigt al deze positieve ontwikkelingen volledig teniet te doen en haalt de rechten van werkenden massaal onderuit.

Alles moet uit de kast worden gehaald om deze wet ingetrokken of aangepast te krijgen. Arbeiders, studenten en milieuactivisten in Indonesië demonstreren tegen de omvangrijke wet, ondanks de COVID-19-pandemie. Daarbij worden ze met waterkanonnen en traangas uit elkaar gedreven – honderden demonstranten zijn inmiddels opgepakt. Nieuwe en grotere demonstraties worden al aangekondigd. Wat moet er internationaal gebeuren en wat betekent deze wetswijziging?

Banen of juist bedreiging rechten? Het gaat hier om de zogenaamde nieuwe ‘omnibuswet’ ( Omnibus Law on Job Creation ), een verzamelwet die volgens de Indonesische regering nieuwe banen creëert, een boost geeft aan de investeringen in het land en het vestigingsklimaat voor bedrijven verbetert. Toch sprak een groep van 35 investeerders, waaronder Robeco, eerder deze week ook zijn bezorgdheid uit. Het lijkt erop dat president Joko Widodo met dit beleid de ogen vooral op China richt.

Als Mondiaal FNV zien wij dat deze omnibuswet juist een grote bedreiging vormt voor de rechten van werknemers (en uiteraard ook voor lokale gemeenschappen, bos en biodiversiteit). De omvang, complexiteit en reikwijdte van de wet, die 79 wetten en meer dan 1200 artikelen in de huidige wetgeving wijzigt en vervangt, is een bedreiging voor de democratische processen, zeker in een tijd waarin openbare bijeenkomsten moeten worden beperkt vanwege de coronacrisis.

In strijd met huidige wet De Indonesische vakbonden zijn er van overtuigd dat het arbeidsdeel van de omnibuswet, ten koste gaat van de verworven arbeidsrechten en in strijd is met de bestaande werkgelegenheidswet. Een greep uit de wijzigingen: verlaging van lonen en de facto afschaffing van het minimumloon; het schrappen van verplicht betaald verlof voor bevallingen, bruiloften, doop en rouwverwerking; toegestaan overwerk wordt verhoogd tot vier uur per dag en de verplichte ontslagvergoeding die door werkgevers wordt betaald gaat ernstig omlaag.

Penibele situatie werkenden Vakbonden in Indonesië werken al jaren, met support van Mondiaal FNV, aan bewustwordingscampagnes over veilig werken en lobbyen richting de overheid voor sociale zekerheid en werkgarantie. En ze boeken resultaat. Zo hebben vakbonden op palmolieplantages met succes gepleit voor veiligheid en gezondheid voor de medewerkers, juist ook in tijden van COVID-19. Met deze wetswijziging komen deze positieve ontwikkelingen in gevaar.

Nog sterker, met de aangepaste wet neemt het huidige inkomen waarschijnlijk snel af, net als de werkgelegenheid, waardoor armoede een sterkere sterke vlucht kan nemen. Een situatie waarop COVID-19 ook nog eens grote negatieve invloed heeft. Kortom, de werkenden in Indonesië krijgen het vele malen slechter als dit niet kan worden voorkomen.

Wet moet ingetrokken Naast de oproep van investeerders stuurde een internationale coalitie van kledingmerken, maatschappelijke organisaties en bedrijfsverenigingen vorige week een brief naar de Indonesische president om hun bezorgdheid uit te drukken. Niet alleen vakbonden en maatschappelijke organisaties zien dus de risico’s van deze wetswijziging. Voor Nederlandse bedrijven en investeerders is internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen steeds belangrijker – het is bovendien een speerpunt van minister Kaag. Deze wet werpt een schaduw op producten waar straks ‘Made in Indonesia’ op staat.

De druk op de Indonesische overheid moet worden vergroot om deze omnibuswet in te trekken of in ieder geval te heroverwegen en de dialoog met vakbonden en maatschappelijke organisaties aan te gaan. De belangen van werkende mensen moeten zwaarder wegen dan die  van Chinese investeerders.   Wij roepen minister Kaag op om in diplomatiek overleg met Indonesië aan te dringen op het terugtrekken van de nieuwe wet. De virtuele missie Zuidoost-Azië, die volgende week start, biedt daarvoor alvast een geschikte eerste optie.