Heerst er blinde paniek in de hallen van de macht?

Wie vrijdagavond Pauw en Witteman opzette, ontdekte daar opnieuw Peter Verhaar, voormalig bankier. Verhaar had het vrijdag over het tijdig kopen van boerderijen en de groeiende belangstelling voor moestuinen. Was het grappend of half grappend? Na afloop van de uitzending kwam er een nieuwtje: dat tuig van Moody’s heeft België gewaarschuwd dat de kredietwaardigheid naar beneden kan worden bijgesteld, als het Dexia durft te nationaliseren.

Terwijl ik deze regels schrijf, hoor ik net een CDA-kamerlid uitroepen dat nieuwe woekeraars als “Voorschotje.nl” die flitskredieten aanbieden, onder een of andere wet worden gebracht. Nu treedt het op als shirtsponsor van NAC en de spelers dragen op hun gespierde lijf niet de mededeling: “Lenen kost geld”. De geest van deze oktobermaand in optima forma!

Het tekent de chaotische sfeer in de financiële wereld, het wantrouwen dat als een computervirus om zich heen grijpt en het hele programma dreigt plat te leggen. Ik vroeg mij af, hoe de sfeer is in de hallen van de macht. Houden de boven ons gestelden in de regeringsgebouwen en de corporate boardrooms zich daar bezig met het voorbreiden van de noodzakelijke maatregelen of heerst er blinde paniek? Komt Jan Kees de Jager zwetend en trillend thuis bij zijn nieuwe levenspartner, die hem dan probeert te kalmeren met een goede whiskey en sussende woorden? Zegt hij dan: “Zolang wij van elkaar houden, kan er niets verkeerd gaan”?

Zaten Merkel en Mark Rutte doodsbleek twee uur bij elkaar waarna zij zich vermanden voor de persconferentie in de hoop dat ze het moment van de waarheid nog een paar dagen uit kunnen stellen. Zei Angela: “Jij had het toch over die extra eurocommissaris? Leid jij die hyena’s daar buiten mee af, dan zeg ik wel dat het goed is”? Zijn regeerders en bankiers schuldenaren die te bang zijn om hun enveloppes open te maken en pas bij de les worden getrokken, als de deurwaarder zijn voet tussen de deur zet?

Of zijn ze met iets anders bezig, daar boven, in die hallen? Zijn ze bezig hun kapitaaltjes veilig te stellen voor als de grote Kladderadatsch komt? Doen ze dát? Eurorekeningen omzetten in dollars of goud bijvoorbeeld, omdat ze weten dat de munteenheid op instorten staat?

Waar komt een redenering als de bovenstaande vandaan? Het antwoord kunt U vinden in een boek dat al vlak na de Tweede Wereldoorlog geschreven is: The Psychology of Rumor door Alport en Postman. Korte inhoud: als in een samenleving gebrek bestaat aan informatie, dan vullen de mensen dat zelf in door het zelf in te vullen. Fantasieën worden dan van de een op de ander doorverteld en gaan al gauw voor feiten door. Daarvoor moet zo’n gerucht in de ogen van het publiek wel geloofwaardig zijn. Angst en onzekerheid spelen daarbij een belangrijke rol. En wat mensen dan geneigd zijn te geloven, is zelden positief of prettig.

Dat is dezer dagen gaande. De politieke en financiële machthebbers laten het achterste van hun tong niet zien. Het publiek dempt de informatiekkloof nu zelf wel.

De kwestie is: wat zijn plausibele antwoorden op de vragen die ik hierboven stel in dit weekend vol vraagtekens?