Het kabinet regeert liever met oogkleppen op

Als je zo’n Heerma naar het spreekgestoelte ziet sloffen weet je het meteen: het levensdoel van een Kamerlid uit de coalitie is de ministers uit de wind te houden. De oppositie mag storm lopen maar aan het eind van het verhaal valt de stemverhouding altijd gunstig uit voor Rutte zoveel. Als je interrumpeert, doe je dat ook altijd om je minister te steunen en het betoog vanuit de oppositie te ontregelen.

Elke maandag worden de klokken gelijk gezet in een strategisch overleg van de coalitiefractievoorzitters en de vicepremiers. Als iemand het nodig acht, vindt ook nog een Torentjesoverleg bij de premier op kantoor plaats. Zo kan er niets uit de planning lopen. Mark Rutte en zijn ministers houden niet van verrassingen. De choreografie moet perfect en op de seconde worden uitgevoerd. Improvisatie is een gruwel. Dat doe je alleen bij bedrijfsongevallen om je huid te redden, zoals tijdens die ongelukkige affaire met het briefje van Ollongren.

De vrijgegeven notulen bevestigen dit nog eens. Rutte heeft zich beperkt tot de documenten die ook aan de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer ter beschikking zijn gesteld. Pieter Klein, de wakkere verslaggever van RTL Nieuws heeft al vastgesteld dat heel wat andere, zeer relevante, gespreksverslagen onder het zegel van de geheimhouding zijn gebleven maar het is de vraag of die een andere indruk geven.

Het is aan Renske Leijten en Pieter Omtzigt te danken dat het toeslagenschandaal überhaupt boven water kwam. Je zou kritische vragen uit eigen kring kunnen gebruiken als breekijzer om binnen te dringen in een weerbarstige dienst maar zo dachten de bewindslieden uit Rutte III er niet over. Zulke vragen stellen en volledige informatie eisen staat in de ogen van bewindslieden – in dit geval Wouter Koolmees voorop – een oplossing in de weg.

Wat de informatievoorziening betreft: sommige dingen moet je niet precies willen weten, zeker niet als een loyaal Kamerlid van de Coalitie wilt zijn. Op die manier komen zowel de bewindslieden als de regeringsfracties terecht in een koker van wereldvreemdheid. Zij raken gezamenlijk het zicht op de werkelijkheid kwijt. Nu wordt duidelijk waarom onder de kabinetten Rutte zoveel averechts werkende maatregelen zijn genomen en zoveel zaken volstrekt uit de hand zijn gelopen. Zonder oogkleppen konden ze niet functioneren.

Zo kwam men er veel te laat achter dat het huisvestingsbeleid tot een ongekende woningcrisis leidde, dat de decentralisering van de jeugdzorg een ramp was voor wie echt uitgebreide ondersteuning nodig had, dat men de klimaat- en de stikstofproblemen was vergeten, waarop de wal het schip keerde, dat de slachtoffers van de Groninger gasaffaire maar niet ondersteund werden, dat het onderwijs op grote schaal semi-analfabeten oplevert die ook nog eens niet kunnen hoofdrekenen, dat Nederland steeds meer trekken krijgt van een narcostaat met bijvoorbeeld drugscriminelen op sleutelposities bij de grote rederijen en verladers. Enzovoorts, en zo verder, met als triest dieptepunt het toeslagenschandaal.

Het kabinet Rutte trad af, zogenaamd om verantwoordelijkheid te nemen maar in feite om daardoor de handen des te vrijer te hebben. De coronacrisis wordt op de gebruikelijke wijze gemanaged wat blijkt uit de gang van zaken in het kabinet en de manier waarop de Kamerdebatten over dit onderwerp verlopen. Het gehannes met de vaccinaties en de onnavolgbare wijze waarop de ene gesloten ondernemer wel steun krijgt en de andere niet, zijn de meest in het oog springende resultaten.

Ondertussen zit het enige Kamerlid van de coalitie, die zijn taak uitoefende zoals Thorbecke het bedoelde, al weken overspannen thuis.

Dit alles hebben de vrijgegeven notulen nog eens onderstreept. Het zal donderdag vast weer met een sisser aflopen. Dat wordt nu al gepland. De enige stoorzenders zouden de gewone leden van het CDA kunnen zijn, die nu konden zien hoe partijgenoten Hoekstra en De Jonge hun Kamerlid Omtzigt niet ondersteunden maar juist probeerden hem in bedwang te houden. Niet eventjes maar langdurig. Tot hun spijt moesten ze bekennen van een koude kermis te zijn thuis gekomen. Het kan dus zijn dat zij in partijverband moeilijkheden krijgen.

Uiteindelijk zal men dit gebeuren gebruiken om een streep onder te zetten onder de crisis in de kabinetsformatie. Vergeet niet dat alle ellende het gevolg was een ongelukje. Iedereen belooft beterschap. Ineens wordt het duidelijk dat moet worden doorgepakt. Kijk maar: in de Telegraaf staat dat het volk dit wil.

Men zal het tot vervelens toe hebben over macht, tegenmacht en dualisme. Die maandagse overleggen hebben hun langste tijd gehad. Te opzichtig allemaal. Apps zijn ook een machtig wapen. Of videobellen. Als ze de beveiliging maar niet bij de goedkoopste aanbieder bestellen.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de zaak rond het Groninger aardgas evenmin.