Het land van de foute managers

Wie denkt dat Bert Meerstadt, CEO van de NS, met zijn ontslagname de consequenties heeft getrokken uit het debacle van de Fyra, heeft het mis. Op 1 oktober al treedt zijn opvolger aan, Timo Huges. Die benoeming was dus al lang in kannen en kruiken.

Bovendien zegt de aanmatigende Meerstadt erbij dat hij eerst nog een behoorlijke verbinding met Brussel wil organiseren terwijl hij toch – gezien het verleden – de laatste is aan wie je zo’n taak moet toevertrouwen.

Wat brengt Huges mee om de NS uit zijn hoge snelheidscrisis op te heffen? Hij studeerde bedrijfskunde in Groningen. Hij werkte vervolgens in managementfuncties bij de Frans Maas Groep, een transportbedrijf dat blijkens uitingen op internet logistieke oplossingen biedt. Daarna stapte hij over naar de bloemensector. Momenteel is Hughes de grote baas van FloraHolland. Ook scharrelt hij een beetje in het CDA.

Hij heeft dus geen enkele kennis en ervaring met betrekking tot de techniek van het spoorbedrijf. Niente. Nada. Dat was met Meerstadt ook al zo. Dat is een bouwkundig ingenieur, die eerst bij het adviesbureau McKinsey werkte en daarna bij de reclamemakers van Young en Rubicam. Wij hebben de gevolgen gezien.

Blijkbaar gaat corporate en bestuurlijk Nederland er nog steeds van uit dat de directeur geen verstand hoeft te hebben van het product of de productieprocessen. Hij bepaalt immers in hoger sferen de strategie. Hij stelt de kerndoelstellingen vast. Hij houdt zich bezig met de bedrijfs- en de beloningsstructuur. Hij laat software ontwerpen om iedereen verantwoording te laten afleggen over zijn verrichtingen want als er één nagel aan je doodkist is, dan zijn dat die kleine klootzakjes met een ouderwetse vakopleiding overal in het bedrijf met hun tunnelvisie en hun beperkte inzichten.

Deze visie op leiderschap heeft overal in Nederland de afgelopen decennia grote schade aangericht. Onwetende maar ambitieuze managers brachten onberaden fusies tot stand, lieten zich door handige praters een rad voor ogen draaien, gingen de grote financiële tovenaar uithangen met de bekende gevolgen. De NS werd vroeger geleid door spoorwegingenieurs onder wie de fameuze ir. W. Hupkes die het bedrijf na de Tweede Wereldoorlog opnieuw groot maakte. Bij hém hadden de praatjesmakers van AnsaldoBreda geen kans gemaakt want die man wist hoe je een trein moest bouwen en naar welke zwakke plekken je moest kijken.

De studierichting Bedrijfskunde is ooit ontstaan aan de TU Delft als afstudeervariant voor ingenieurs die carrière wilden maken in het bedrijfsleven. Het was een nuttige aanvulling, geen hoofdzaak. Later is het een zelfstandige studie geworden voor ambitieuze jongelui die ergens baasje wilden wezen. Zoals ze in Amerika zeggen: “Why become a scientist if you can be his boss” .  

Vroeger – een jaar of tachtig geleden – plaatsten de grote mannen van de Nederlandse industrie hun zonen eerst een tijd in de fabriek tussen de machines zodat ze daar het vák konden leren. Zodat ze wisten welke gevolgen hun beslissingen later zouden hebben voor de praktijk . Zodat ze konden kijken met de ogen van een vakman. Die manier van doen is – behalve bij familiebedrijven misschien – overal bij het oud vuil gezet.

In de achttiende eeuw – die van verval – werd ons land beheerst door een groep regenten die onderling de aantrekkelijke functies verdeelden. Kennis van zaken was geen vereiste. Daar kon je desnoods iemand voor inhuren. Nu wordt die rol gespeeld door de kaste van de managers die van de ene hoge positie naar de andere fladderen en van het ene topsalaris naar het andere. Ze spelen elkaar de bal toe. Ze komen elkaar tegen in raden van toezicht en van commissarissen.

Dit is het land van de foute managers. Kennelijk weigeren politiek, bestuur en zakenleven leergeld te betalen. Wanneer komen er weer eens vaklui aan de top, mensen die het product dat zij moeten verkopen, ook kunnen máken?

Volg Han ook op Twitter

Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu