Het systeemplafond staat loonsverhoging voor vrouwen in de weg

Het glazen plafond kennen we. Maar heb je weleens gehoord van het systeemplafond dat loonsverhogingen voor vrouwen in de weg staat? Op equalpayday, waarin de loonkloof m/v centraal staat, sprak Linda Vermeulen deze column uit:

Als het over de emancipatie van de vrouw gaat, over carrière en loon, dan gaat het al heel snel over het glazen plafond. Er zijn Opzij-nummers volgeschreven over de drempels die vrouwen moeten overwinnen om manager te worden, of minister, of directeur. Terecht dat we het over dit onderwerp hebben, laten we dat ook vooral blijven doen.

Maar er is nog een ander plafond dat heel veel vrouwen in de weg zit. Waarschijnlijk hebben nog wel meer vrouwen hier last van dan van het glazen plafond. Het plafond waar ik het vandaag met jullie over wil hebben is misschien wel het lelijkste plafond ter wereld. Ik denk dat als wij met z’n allen besluiten dat dit plafond weg moet, we de steun van heel veel architecten en interieur-experts krijgen. Weten jullie al over welk plafond ik het heb? Juist. Het systeemplafond.

Het systeemplafond. Misschien hebben jullie nog nooit gehoord dat dit fenomeen heel veel vrouwen in de weg zit. Ik ben er eigenlijk pas van doordrongen sinds ik bestuurder ben. Mijn werkterrein is de winkelstraat. Ik spreek dus heel veel winkelmedewerkers. Ik onderhandel over de cao voor de Bijenkorf en ik ben betrokken bij de ontwikkelingen in de detailhandel, dus bijvoorbeeld bij Primark, Wibra en C&A. Kortom: een gigantische sector waarin tienduizenden vrouwen werken. En bij veel winkels zit dat systeemplafond niet alleen letterlijk in het gebouw, maar ook figuurlijk in het loongebouw.

Het heeft allemaal te maken met lonen. Dat de lonen in de detailhandel heel laag zijn, dat wisten jullie misschien wel. Soms hoor je in het nieuws dat ergens een kleine loonsverhoging is afgesproken. Dan wordt in een bijzin gezegd dat die verhoging alléén geldt voor mensen die nog niet aan het eind van hun schaal zitten. Voor de ‘bovenschaligen’ komt er vaak niets structureel bij. Slimme werkgevers verkopen zo’n beslissing als ‘nivellering’, want de verschillen tussen de beloningen van mensen binnen en buiten de schaal worden immers kleiner. Maar als je goed kijkt naar wat er afgesproken is (bijvoorbeeld in de detailhandel zonder de FNV), dan zie je dat de grens tussen wel of geen loonsverhoging, heel laag ligt. Kortom: heel veel mensen, en dus ook heel veel vrouwen worden uitgesloten van een loonsverhoging.

Bevroren Laat ik wat cijfers noemen. In veel winkels is het maximum van het basisloon dat winkelmedewerkers kunnen verdienen 1.700 euro per maand. Als ze al een fulltime baan hebben. En dat is dan een bruto bedrag, dus er gaat ook nog geld van af. Werk je een paar jaar in een winkel, en zit je aan dat bedrag, dus het maximum van je schaal, dan blijft je loon bevroren. Op sommige plekken ligt dat plafond iets hoger, bijvoorbeeld op 1750 euro. Dat is nog steeds maar net boven het minimumloon dat op 1590 euro ligt. Gelukkig zijn er in veel winkels toeslagen voor bijvoorbeeld werken op zondag of op de feestdagen. Maar zijn jullie het met mij eens dat het wel heel karig is om vanaf zo’n laag maximum geen loonsverhoging te geven? Ik zeg je dit: winkelmedewerkers die ik spreek en die op of net boven dat maximum zitten, vinden het ongelofelijk oneerlijk dat zij er al jaren niets bij krijgen.

Als je goed kijkt wat er gebeurt, als je kijkt naar de druk vanuit sommige multinationals om de lonen zo laag mogelijk te houden, als je kijkt naar de steun die zij krijgen van bijvoorbeeld het kabinet met onder andere de primarkpremie (dat is een goedbedoelde regeling die zeer marktverstorend uitpakt), dan kan ik niet anders concluderen dat deze trend om mensen amper iets meer te gunnen dan het minimumloon, systematisch wordt ingezet.

Systeemplafond Voor dit extreem lage loonplafond wil ik hier vandaag op equalpayday de term ‘systeemplafond’ introduceren. Als je nu op Google de woorden ‘plafond, vrouw, werk’ intoetst en zoekt op afbeeldingen, dan krijg je plaatjes van een vrouw in een mantelpak, een vrouw in een boardroom en van Meghan Markle, die in advocatenserie Suits ook te maken heeft met carrièreperikelen. Ik zou het goed vinden als over een tijdje óók andere plaatjes te zien krijgen. Van winkelverkoopsters. Van vrouwen die in distributiecentra werken. Misschien wel van Carice van Houten die in Alles is Liefde een verkoopster speelt. Deze vrouwen verdienen onze steun! En ook als we het hebben over vrouwen in topposities, dan moeten we ons ervan bewust zijn dat een ‘top’ pas goed kan bestaan als er een solide basis is. Overigens vind ik ‘top’ een betrekkelijk begrip. Ik ken heel veel winkelmedewerkers die óók de benaming top verdienen, zeker als zij zich met de vakbond inzetten voor verbeteringen voor al hun collega’s.

Dus. Ja, laten we onze stem blijven verheffen over het glazen plafond. En laten we onze bondgirlpower misschien nog ietsje harder inzetten om af te rekenen met het systeemplafond. Laten we het er met elkaar over hebben. Op het werk. In het debat, op de sociale media. Als we afrekenen met het systeemplafond, dan gaan de lonen van heel veel vrouwen omhoog. En als dat gebeurt, dan wordt ook het verschil in beloning tussen vrouwen en mannen in het algemeen kleiner.

Cc-foto: Firelknot