Het vagevuur van de vluchteling

Op het Filmfestival van Cannes dit jaar werd Dheepan onderscheiden met de Gouden Palm. Ongetwijfeld speelde de gun-factor voor schrijver-regisseur Jacques Audiard een grote rol bij deze keuze, nadat eerder zijn films Un Prophète en De Rouille et D’os de prijs waren misgelopen. Maar goed, Dheepan is een uitstekend thriller-drama dat akelig nauw aansluit op de actualiteit.

De film heeft een van de sterkste openingen van dit jaar. Een vrouw struint wanhopig door een vluchtelingenkamp op zoek naar een kind. Niet haar eigen kind, maar een wees die zich kan voordoen als haar dochter, zodat ze samen met een man – die ze ook niet kent – de identiteit kunnen aannemen van een overleden gezin om een Franse verblijfsvergunning te bemachtigen. De wanhoop, het bikkelharde opportunisme en de onwrikbare overlevingsdrang van vluchtelingen wordt met deze scènes briljant gevat.

Dit drietal uit Sri Lanka belandt in een Parijse achterbuurt, waar de man een baantje krijgt als conciërge van een verpauperde flat. Heel langzaam en met vallen en opstaan verandert dit surrogaat-gezin in een echt gezin. Tegelijkertijd moeten ze dealen met de gewelddadige bendes in de wijk, wat de strijdvaardige aard van voormalige Tamil guerrilla weer aanwakkert.

Dheepan kan worden vergeleken met het werk van Clint Eastwood; en dat is beslist geen ongunstige vergelijking. Net als de Amerikaan, stelt Audiard de stijl in dienst van het verhaal en de karakters. Vakkundig weet hij van begin tot eind de spanning vast te houden, ook als er op het oog weinig gebeurt. De actiescenes zijn snel, onvoorspelbaar en kunnen zich qua intensiteit meten met de duurste Hollywood blockbuster.

Ook behandelt Audiard het typische Eastwood-thema: mannen en geweld in de moderne wereld. Het titelfiguur van Dheepan belandt van de ene oorlogssituatie in de andere. Alleen vecht hij nu niet meer voor een politiek doel maar voor een gezin dat zijn gezin niet is. Kan deze getraumatiseerde veteraan de verschillende situaties van elkaar onderscheiden? Of zal zijn geweld zich richten tegen iedereen in zijn omgeving, inclusief zijn vrouw en kind? Dat is de grootste spanning in Dheepan .

Zo verbeeldt Dheepan het vagevuur tussen twee werelden waarin veel vluchtelingen belanden. Audiard maakt geen politiek statement. Wel herinnert hij er ons aan dat iedere ongewassen rozenverkoper op straat of liegende vluchteling zijn eigen menselijke verhaal heeft. Dit doet hij zonder louter zielige slachtoffers van zijn personages te maken.

Iedereen met een uitgesproken mening in het vluchtelingendebat, aan welke kant dan ook, moet Dheepan kijken voor hij spreekt. Dat maakt deze film tot een waardevolle prestatie, ondanks het wat gemakzuchtige slot.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film.