Het verschil tussen protesteren op het Beurs- en het Tharirplein

De bezetters van het Beursplein worden door de politie met rust gelaten. Daardoor begint het soms op een gratis festival te lijken. En dreigt de noodzaak van het protest weg te ebben. Maar de harde hand die wordt gebruikt tegen de betogers op het Tahrirplein motiveert Elke Uitentuis om door te gaan met de bezetting in Amsterdam

Terwijl wij ons hier op het Beursplein afvroegen hoe we de winter doorkomen in onze tentjes, stond aan de andere kant van de wereld een ander plein in vuur en vlam. Op zaterdag 19 november 2011 is het Tahrirplein in Egypte schoongeveegd, en zijn de tenten in de fik gestoken. Officieel staat de teller nu op 42 doden, naar aanleiding van de recente onlusten. Maar onze vrienden in Cairo zeggen dat 200 dichter bij het ware aantal komt. Dat de politie rubberen kogels op het bovenlichaam van de demonstranten richt. Dat het traangas dat ze inzetten op de verboden lijst van chemische wapens staat in Amerika. Dat veel van de doden aan dat gas zijn bezweken. Dat op strategische punten scherpschutters staan opgesteld, die vanaf hoge gebouwen op de massa onder hen schieten. Dat Egypte heel snel de kant op gaat van Syrië. Dat een rechtvaardige en democratische samenleving verder weg is dan ooit.

Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hoe kon de Arabische lente in Egypte zo snel omslaan in een gure herfst? Na de val van Mubarak leek de weg vrij voor vergaande hervormingen. Ik zal een korte samenvatting geven van de ontwikkelingen sinds de Supreme Council of Armed Forces (SCAF) Mubarak overtuigde om af te treden naar aanleiding van de opstanden in januari en februari dit jaar. Er was op dat moment een groot vertrouwen in het leger, omdat het de kant van het volk leek te hebben gekozen. Maar dat vertrouwen is inmiddels tot een dieptepunt gedaald met dank aan de SCAF.

Zo blijkt de interim-regering eigenlijk geen invloed te hebben gehad, wat op een pijnlijke manier naar voren kwam toen zij aan de SCAF toestemming vroeg om af te kunnen treden. Er is geen duidelijke planning, noch een procedure vastgesteld voor de opkomende verkiezingen. Bovendien is er een document uitgelekt waaruit blijkt hoe de  SCAF een aantal grondswetswijzigingen door wil voeren die hun economische belangen en machtspositie tot na de verkiezingen veiligstelt.

De SCAF heeft nagelaten de meest corrupte leden van het Mubarak regime te vervolgen en te berechten. Ook heeft het leger mensenrechten geschonden tijdens de Maspiro slachting op 9 oktober 2011, een protestmars van Koptische Christenen die op gewelddadige wijze is bestreden door met pantserwagens op de menigte in te rijden. Moslims werden opgehitst het gevecht aan te gaan met de Egyptische Kopten. Hierbij zijn 28 doden gevallen en 325 mensen gewond geraakt. Het onderzoek naar de slachting is door het leger uitgevoerd en maskeert de escalerende rol die het zelf heeft gespeeld. Ondertussen zijn er door het militaire gerechtshof meer dan tienduizend mensen berecht, en tot een gevangenisstraf veroordeeld, zonder de mogelijkheid zich te kunnen verdedigen. Het zijn er nu al meer dan tijdens het regime van Mubarak zelf.

Iets meer dan een week voordat de geplande verkiezingen plaatsvinden toont SCAF zijn ware gezicht. Het harde en compromisloze geweld waarmee de demonstranten afgelopen week zijn neergeslagen geeft aan dat hij geenszins bereid is de machtspositie op te geven. Europese en Amerikaanse leiders roepen op om het geweld te staken en de verkiezingen door te laten gaan. In plaats daarvan zouden zij hun morele en financiële steun aan de SCAF per direct moeten opzeggen en er zorg voor moeten dragen dat Amerikaanse en Europese bedrijven geen wapens meer aan de Egyptische strijdmachten leveren.

De Egyptische revolutie, die zo velen diep heeft geraakt en andere revolutionaire bewegingen als Occupy heeft weten te inspireren, moet door kunnen gaan. Weliswaar zijn de contextuele motieven van alle protestbewegingen zeer verschillend, een roep om echte democratie is wat hun bindt.

Ik identificeer me met de demonstranten uit Egypte. Niet alleen omdat ik anderhalf jaar in Cairo heb gewoond en een persoonlijke band met een aantal van hun heb, maar vooral omdat ik me herken in hun verlangens en idealen. 

Op het Beursplein kampen we echter met een zeer tegengesteld probleem. Na zes weken het Beursplein te hebben bezet, wordt de vraag ‘Wat als de politie niet komt?’ steeds pregnanter. Een protest zonder weerstand verwordt al snel tot een leuk gratis festival.

Tolerantie als repressiemiddel is een effectieve strategie: het ondermijnt een noodzaak tot protest en creëert daarmee opnieuw politieke apathie. Een vraag die ik mezelf de afgelopen weken dan ook vaker heb gesteld: waarom zou ik de kou trotseren en een poging doen de publieke ruimte opnieuw te politiseren wanneer Occupy Amsterdam wordt gemarginaliseerd tot een stokpaardje van de oppositiepartijen?

Maar het nieuws uit Egypte confronteert me opnieuw met de grensoverschrijdende urgentie van het protest en doet me besluiten te weigeren in de val van het gedoogbeleid verstrikt te raken en mijn verontwaardiging te laten sussen. Niet zolang de Europese Unie wapens levert aan het leger van Egypte en SCAF blijft steunen. Niet zolang mijn vrienden me huilend opbellen omdat er iemand in hun armen is gestorven.