Hoe erg is narcisme?

Trouw niet met een narcist, want die zal je vaker bedriegen. Dat stellen onderzoekers, maar klopt dat eigenlijk wel? Om het te ontdekken volgden de onderzoekers 123 pasgetrouwde stellen gedurende vier jaar. Aan het begin van die periode moesten ze een vragenlijst invullen waardoor de onderzoekers wisten met wat voor mensen ze te maken hadden.

Er waren vragen over tevredenheid op seksueel gebied, tevredenheid op het gebied van de relatie en over trouw. Verder moest natuurlijk vastgesteld worden wie van de deelnemers narcistische trekjes had, met name op het gebied van de seksualiteit. Zoals je waarschijnlijk wel weet zijn narcisten erg tevreden met zichzelf en ze denken onder andere dat iedereen graag met hen naar bed wil. Daarom werden daarover een aantal vragen gesteld. Bij bepaalde voorbeelden moesten ze eens of oneens aangeven: “Als ik zin heb in seks kan ik mijn partner heel snel overhalen om te vrijen, ook al heeft hij/zij volstrekt geen zin.” En: “Ik weet precies wat mijn partner op seksueel gebied nodig heeft.” Ja, bij narcisten is er nooit tekort aan zelfvertrouwen en dat werd met die vragen vastgesteld. Na vier jaar waren de relaties waarin één van de partner narcistisch was vaker uit elkaar. Eigenlijk kun je zoiets wel raden, maar ja onderzoek is bedoeld om dat dan zeker te weten.

Toegenomen interesse Waar komt eigenlijk die recentelijk toegenomen interesse in narcisme vandaan? Het komt waarschijnlijk doordat in de psychologie en psychiatrie men mensen steeds vaker indeelt in persoonlijkheidstypen. En vandaaruit komt men dan weer op stoornissen die daarmee samen hangen. Nu is de neiging om mensen op basis van persoonlijkheid in te delen zo oud als de weg naar Rome. Wat heet, de oude Indiërs deelden al in. De Ayurvedische tridosha leer gaat uit van drie vloeistoffen in de mens die zorgen voor verschillende persoonlijkheden. De oude Grieken maakten verschil tussen vier temperamenten: vuur, aarde, water en lucht. Freud en Jung hadden ook elk een indeling voor persoonlijkheden. De term ‘orale persoonlijkheid’ van Freud is behoorlijk ingeburgerd, net als de ‘anale persoonlijkheid’.

De moderne persoonlijkheidsleer gaat echter uit van psychische trekken. Het gaat vrijwel altijd uit van tegengestelden. Je bent of neurotisch of ontspannen. Of achterdochtig of vol vertrouwen. Of altruïstisch of egoïstisch. Of extrovert of introvert. Of somber of opgewekt. En zo ben je ook narcistisch of bescheiden.

Disorder Als je extreem opgeschoven bent op die as naar een van de twee kanten zou je last van je eigen persoonlijkheid kunnen krijgen omdat die je in je functioneren en de relatie met anderen hindert. Dan krijg je wat in het Engels een disorder heet, een verstoring of stoornis. Die vind je tegenwoordig allemaal terug in de lijsten van officiële psychiatrische aandoeningen, zoals ook in de onlangs vertaalde Amerikaanse lijst, de DSM5.

Het is overigens allemaal mensenwerk. Mensen – en dus ook psychiaters en psychologen – hebben neiging in te delen om greep te krijgen op verschijnselen, om het te begrijpen en door de beperkingen van de menselijke hersenen der geleerden ben je of het een of het ander, maar je kunt nooit allebei tegelijkertijd zijn. Dat bepaalt je etiketje. Daarom wordt het al knap ingewikkeld als je een bipolaire stoornis hebt.

Ideaaltype Terug naar het narcisme. Door de moderne media en marketing van het ideaaltype mens zou een toenemend aantal mensen opgepompt worden wat betreft hun zelfvertrouwen en bijbehorend zelfbeeld en daarom wordt er meer dan ooit gesproken over narcisme. Het leidt ertoe dat de eigenschap steeds vaker beschreven en besproken wordt, maar dat hoeft niet te betekenen dat het ook onmiddellijk een stoornis is die levens ondermijnt en relaties ontwricht.

In het onderzoek heeft men gekeken naar de persoonlijkheidstrek en niet specifiek naar een grote verstoring. Mensen die erg tevreden met zichzelf zijn – en met name op seksueel gebied – gunnen iedereen dat ze er ook van kunnen genieten. Die hebben meer moeite om hun geweldige persoontje aan één enkele partner te binden. Zo zit het denk ik in elkaar.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht