Hoe gevaarlijk zijn de neorealisten?

Bewapend met ideeën van nazi-denker Carl Schmitt voert een kleine groep invloedrijke Amerikaanse conservatieve juristen een aanval op de rechtsstaat en volkenrecht uit, zonder dat iemand van ons dit in de gaten heeft. Als zij hun zin krijgen verandert de VS in een autoritaire staat en een globale despoot.

Meer dan dat nu al het geval is. We kunnen een nieuwe Koude Oorlog verwachten en in het ergste geval een nieuwe wereldoorlog, tegen China of tegen moslims. Deze neorealisten krijgen hoge functies binnen de Amerikaanse regering, zoals John Yoo (de schrijver van de ‘ torture memo’ s’) en Jack Goldsmith. Zij beïnvloeden de rechters via brieven, artikelen en boeken.

In de VS komt realisme vaker voor, meestal in geheime memo’s zoals deze van George Kennan uit 1948:

“[W]e have about 50% of the world’s wealth but only 6.3% of its population…Our real task in the coming period is to devise a pattern of relationships which will permit us to maintain this position of disparity without positive detriment to our national security… We need not deceive ourselves that we can afford today the luxury of altruism and world-benefaction…We should cease to talk about vague and … unreal objectives such as human rights, the raising of the living standards, and democratization. The day is not far off when we are going to have to deal in straight power concepts. The less we are then hampered by idealistic slogans, the better.”

Maar sinds de val van Sovjet-Unie worden de realisten steeds opener en brutaler. Jens David Ohlin publiceerde een cruciaal boek in januari: “The Assault on International Law.” Hij weerlegt hier zes van de belangrijkste neorealisten en zijn favoriete personages zijn Eric Posner en Adrian Vermeule. Hieronder hun ideeën zoals Ohlin die beschrijft.

De aanval op de rechtsstaat Voor de neorealist is alles een machtsstrijd. De president vecht tegen het Congres voor macht. Er zijn geen spelregels en alles is toegestaan. Noch de president, noch het Congres voelt zich beperkt door de grondwet. Het is waar dat beide vechters met de grondwet zwaaien, maar dit is slechts een retorische truc. De president houdt slechts rekening met de volkswoede, zijn enige zorg en grens.

De neorealist wil liever een sterke president. Net als Carl Schmitt ziet hij de democratische debatten in het Congres als inefficiënt. Ze zijn tijdrovend en meer koehandel dan zinvolle redenaties. Debatten zijn schijnvertoningen voor de massa want de partijleiders beslissen in de achterkamers. De andere partijleden steunen deze beslissingen of worden anders afgestoten. De neorealist wil liever een president die snel kan beslissen en handelen, zonder deze irrelevante inmenging van het Congres.

De neorealist noemt rechters en rechtsgeleerden ‘amateurs’. Zij hebben onvoldoende informatie om de president zinvol te beperken of te bekritiseren. Ze zouden de president beter met rust laten, vooral in tijden van crisis. En voor de neorealist is er een oneindige tijd van crisis uitgebroken.

In het kort, de neorealisten willen een sterke leider, onbeperkt door de democratische ‘ checks and ballances ‘ die de macht verdelen over de regering, het Congres en de rechters.

De aanval op volkenrecht De neorealisten vallen volkenrecht op twee manieren aan. Ten eerste proberen ze het volkenrecht irrelevant te maken in Amerikaanse rechtbanken. Het lukte hen bijvoorbeeld om de wet ‘ Alien Tort Statute ‘ (ATS) tandeloos te maken. Advocaten ontdekten in 1980 dat ze deze vergeten wet uit 1789 konden gebruiken om de in de VS wonende Zuid-Amerikaanse juntaleden aan te klagen voor mensenrechtenschendingen tijdens hun dictaturen. Men klaagde ook bedrijven aan die tirannen helpen om mensenrechten te schenden. Bijvoorbeeld Nigerianen klaagden Shell aan voor de steun aan de Nigeriaanse dictatuur. In deze zaak besliste het Hooggerechtshof – onder invloed van een stuk van Jack Goldsmith – dat men slechts bedrijven kan aanklagen die het hoofdkantoor in de VS hebben; bovendien mag men geen ATS meer gebruiken voor daden buiten de VS.

iTen tweede roepen de neorealisten dat volkenrecht geen echt recht is. Als adviseurs schrijven ze, zoals John Yoo, dat de Amerikaanse leiders niet gebonden zijn aan volkenrecht en dat zij vrij zijn om te martelen. Zij menen dat staten het volkenrecht slechts respecteren als het in hun belang is. De realistische school in internationale betrekkingen zegt hetzelfde, maar dit is slechts een constatering, een descriptieve uitspraak. De juridische neorealisten gaan een stap verder en maken ook een prescriptieve (normatieve) uitspraak: zo zou het moeten werken.

De neorealisten gebruiken het gevangene-dilemma, een concept uit de speltheorie. Leden van een groep kunnen samenwerken en gezamenlijk vooruitgaan of ze kunnen vals spelen en een groter voordeel voor zichzelf bemachtigen – in het nadeel van de rest. De neorealisten menen dat internationale relaties dergelijke gevangene-dilemma’s zijn, waar landen slechts voor hun eigen belangen vechten. Realisten maken geen onderscheid tussen legitieme en illegitieme belangen: landen mogen hun belangen zelf willekeurig beslissen. Dus als de VS roept dat het in Amerikaans belang is om tien atoombommen op Irak te gooien, de Irakezen uit te roeien en hun olie te roven, dan mag de VS dit belang volbrengen. En als alles mag, dan is volkenrecht geen echt recht.

Ohlin toont aan dat recht ook bindend is voor een rationeel groepslid dat slechts zijn eigen belang nastreeft. Het is rationeel om de regels te volgen die de meeste vooruitgang op lange termijn produceren en irrationeel om ten prooi te vallen aan elke verleiding met onmiddellijke satisfactie, maar met schade op lange termijn.

Ik wil hieronder een verklaring zoeken voor deze nieuwe brutaliteit.

De conservatieve mentaliteit Hibbing, Alford en Smith beweren in hun boek ‘ Predisposed: liberals, conservatives, and the biology of political differences ‘ dat progressieven en conservatieven fundamenteel anders denken en dit is veroorzaakt door zowel opvoeding als biologie. Het zou zelfs een genetische oorzaak kunnen hebben. Daarom begrijpen progressieven en conservatieven elkaar niet, want hun wereldvisie stoelt per definitie op andere premissen, concepten en waarden.

De conservatieve visie is tribalistisch en hiërarchisch. In de wereld heerst een strijd van allen tegen allen die tot een hiërarchie leidt met een heerser en dienaars. De hiërarchie kan bijvoorbeeld zijn: God, koning, edelen en de onderklasse.

>De conservatief smeedt tijdelijke allianties in steeds grotere cirkels. Hij vecht samen met zijn familie, vrienden, netwerken, landgenoten, NAVO, het Westen, het blanke ras, het christendom tegen groepen buiten deze cirkels. Zijn waarden zijn loyaliteit, autoriteit en concurrentie.

Soms gelooft de conservatief in sociaaldarwinisme: de evolutie zal zorgen dat de meest superieure individuen, landen, culturen, religies en rassen zullen overleven. En het is maar goed dat de inferieuren verdwijnen. De superieure heeft meer rechten en mag de inferieure als wegwerpvoorwerp gebruiken.

Politieke voorkeuren komen niet alleen voort uit biologie en opvoeding, maar ook door de situatie. Weeden en Kurzban tonen dit aan in hun boek: ‘The hidden agenda of the political mind: how self-interest shapes our opinions and why we won’t admit it’. Zo heeft een jonge blanke christelijke Amerikaan, met kinderen en weinig inkomsten, meer kans op conservatieve waarden als het om abortus, doodstraf en homorechten gaat; maar hij heeft ook meer kans – door zijn situatie – om te geloven in progressief beleid: dat de regering moet investeren in de armen, onderwijs en gezondheidszorg.

De situatie en ideologie kunnen de brutaliteit van de neorealisten verklaren.

De situatie Bekender dan de neorealisten zijn de neoconservatieve politici. Na de val van Sovjet-Unie hebben zij twee documenten geschreven, die uiteindelijk zijn gelekt. Paul Wolfowitz en Scooter Libby schreven in 1992 de ‘ Defense Planning Guidance ‘ en in 2000 schreef de neoconservatieve denktank ‘ The Project for the New American Century ‘ het rapport ‘Rebuilding America’s Defenses: Strategy, Forces and Resources for a New Century’. De neocons betoogden dat de VS zich moet bewapenen en de absolute hegemoon moet worden. De VS moest voorkomen dat andere landen de VS in macht evenaren, desnoods via preventieve oorlogen. Zij schreven bijvoorbeeld (al voor 911) dat de VS het oude conflict met Saddam Hoessein als smoes moest gebruiken om Irak aan te vallen en daar militaire kampen bouwen.

Ook Rob de Wijk ziet in zijn nieuw boek ‘Machtspolitiek’ liever een wereld met de VS als baas. Zo kan het Westen de grondstoffen controleren en de wereld ‘vormgeven volgens zijn eigen voorkeuren’.

Maar toch gaat het anders in de neorealistische en neoconservatieve dromen. De VS verliest haar macht om drie redenen.

Ten eerste is China ondertussen de grootste economie en investeert meer in research & development dan Europa. En andere landen hobbelen er achteraan, zoals India, Pakistan en Brazilië. Het aantal naar Azië migrerende hoogopgeleiden is binnen tien jaar verdubbeld tot 25% van het totaal. De slimste mensen gaan niet meer naar de VS en dit versnelt de machtsverlies. Neorealisten kunnen dit slechts via conflict terugdraaien.

Ten tweede evolueert volkenrecht in de richting van the rule of law. Elk recht bestaat slechts in ons hoofd. Als voldoende Nederlanders de wetten schenden, bestaat er geen Nederlands recht meer. Hetzelfde geldt voor volkenrecht: in het begin was het een recht van de sterkste en met de tijd begonnen regeringen het volkenrecht steeds meer te beschouwen als bindend recht. Karen Alter bewijst dit in haar boek ‘ The new terrain of international law: courts, politics, rights ’. Tijdens de Koude Oorlog waren er 6 internationale hoven en zij hebben slechts 373 bindende uitspraken gedaan tussen 1945 en 1989. Na de val van de muur groeide het aantal hoven tot 24 en zij hebben inmiddels 37.000 bindende uitspraken gedaan. Terwijl de oude hoven vrijwillig waren, hebben de meeste nieuwe hoven verplichte rechtsmacht. Deze gedragsverandering nivelleert de macht, want voor een rechter zijn machten gelijker. De neorealisten willen deze mentaliteitsverandering terugdraaien.

Ten derde wordt technologie steeds goedkoper, toegankelijker en vernietigender. Individuen worden daardoor steeds machtiger en staten steeds minder machtig. Twee sluipschutters hebben de VS voor maanden bang gemaakt en Bin Laden heeft met beperkte middelen een grote dreun uitgedeeld. De VS heeft triljoenen uitgegeven om Bin Laden te vangen en maakt enorme kosten om het NSA-spionagenetwerk te bouwen. Het gemiddelde gezin betaalt nu 500 dollar per maand voor de oorlog. Dus individuen kunnen machtige landen verhinderen om ergens binnen te vallen, een tiran in het zadel te helpen en de olie op te slurpen. De neorealist denkt deze strijd te kunnen winnen als volkenrecht en mensenrechten niet tellen.

In conclusie Dus als we via de conservatieve bril kijken, kunnen we de nieuwe brutaliteit van de neorealisten verklaren als een reactie op veranderingen in de wereld. De conservatief ziet de wereld als een strijd om geld en macht, wil een hiërarchische wereld met zichzelf als alfamannetje. Maar de VS verliest haar macht door de opkomst van andere landen, het sterker wordend volkenrecht en de nieuwe individuele technologische empowerment. De neorealisten komen daardoor uit de kast en spelen paniekvoetbal om de macht opnieuw voor zichzelf te bemachtigen. Hoe gevaarlijk zijn ze? Net zo gevaarlijk als wij hen toestaan.