Hoe lang gaat de volgende formatie wel niet duren?

Hoe lang gaat de kabinetsformatie nog duren? Niemand die het weet. Het onderhandelingscircus is gisteren verhuisd van Den Haag naar landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum, maar dat betekent bepaald niet dat er nu schot komt in het proces. ‘Volgende week is er ook nog overleg en de week daarop waarschijnlijk ook nog,’ zei VVD-leider Mark Rutte bij aankomst. Volgens hem is er ‘natuurlijk heel veel werk’ te doen. Waaruit dat werk bestaat vertelde hij er niet bij.

Het formatierecord, dat met 225 dagen op naam van het vorige – thans demissionaire – kabinet stond, wordt in elk geval vandaag verbroken, want de verkiezingen zijn nu 225 dagen geleden. Dat Rutte III aftrad is nog veel langer geleden, want dat gebeurde al in januari (vanwege de toeslagenaffaire, weet u nog wel?). De tijd dat dit land nog een volwaardige regering had ligt inmiddels wel erg ver achter ons.

Over de reden waarom het allemaal zo veel tijd in beslag neemt hoef je niet lang te prakkezeren. De vier partijen die in De Zwaluwenberg een doorstart proberen te maken hebben helemaal geen zin in elkaar. Dat wil zeggen: VVD en CDA willen wel graag samen een kabinet vormen. En de ChristenUnie vindt waarschijnlijk alles goed, zo lang ze maar met de grote jongens mag meedoen. Maar D66? Dat onderhandelt met zeer lange tanden. Iedereen weet dat de democraten veel liever met PvdA en GroenLinks hadden geregeerd. Maar ze hebben de strijd verloren. Rutte en zijn CDA-lakei Wopke Hoekstra slaagden erin het langst op hun handen te blijven zitten. Want daar komt formeren vandaag de dag blijkbaar op neer. Wie zo lang mogelijk ‘nee’ zegt heeft gewonnen.

Toch zal er, ooit op een dag (vóór Kerstmis? vóór de gemeenteraadsverkiezingen?), wel een ploegje ministers het bordes van paleis Noordeinde bestijgen om er een staatsiefoto te laten maken. Rutte IV kan dan van start. Maar de volgende bange vraag dient zich dan alweer aan. Namelijk: hoe lang zal het nieuwe kabinet het volhouden? Rutte III, dat uit dezelfde partijen bestond, wist zijn termijn nog bijna af te maken. Als het drie maanden langer had geregeerd was dat gelukt. Maar de kans dat zijn opvolger die prestatie (nou ja) ook maar bij benadering weet te evenaren is heel klein.

Om te beginnen zullen enkele parlementaire enquêtes – naar de gaswinning in Groningen, naar het toeslagenschandaal, vermoedelijk ook naar de coronabestrijding – zoveel vuil opwerpen dat waarschijnlijk elk kabinet het heel, heel moeilijk zou krijgen. Laat staan een kabinet dat tegen heug en meug aan de startblokken verschijnt en waarvan de formatie langer duurt dan welke ook in de parlementaire geschiedenis.

Het is zelfs verre van uitgesloten dat de nieuwe regering als ze haar ontslag moet aanbieden korter heeft geregeerd dan de vorming ervan in beslag nam. Dat zou overigens niet eens een record zijn (al moet je dan ook teruggaan tot Colijn V, dat aantrad voor de Tweede Wereldoorlog). Maar het doet voor de volgende formatie wel het ergste vermoeden in dit politiek hopeloos versplinterde land.