Honderd jaar vakantie

‘Leve de vacantie!’ Op het Amsterdamse hoofdkwartier van de Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkersbond ploft in 1910 een groot aantal ansichtkaarten op de mat. Uit Zandvoort, uit Arnhem en zelfs enkele uit Duitsland, België en Frankrijk. Met teksten als: ‘Gij door wiens leiding wij de vacantieweek hebben verkregen onze innige dank’, ‘Wij smullen. Vier voorvechters der vacantie’ en ‘De vacantie-week is ons zeer goed bevallen, dat we hopen, dat deze ’t volgend jaar twee weken duren zal’. Na jarenlange druk vanuit de vakbond was met de werkgevers afgesproken dat de diamantindustrie één week dicht zou zijn vanwege ‘algemene vakantie’. Voor veel arbeiders was het de eerste vakantieweek van hun leven. En zij beseften maar al te goed dat ze die nooit hadden gehad als ze daar niet met de vakbond voor hadden gestreden.

In totaal ben ik nu zo’n tien jaar lid van de vakbond. Ik moet toegeven dat ik er nog nooit aan heb gedacht om de vakbond vanaf mijn vakantieadres een bedankkaartje te sturen. Al is er nu eigenlijk veel meer reden dan vroeger om dat juist wél te doen. Ga maar na: de diamantbewerkers kregen honderd jaar geleden niet eens doorbetaald tijdens hun eerste weekje vrij. Nu krijgt iemand met een 40-urige werkweek wettelijk 20 dagen betaald verlof, plus vakantiegeld. Daarbovenop is in heel veel cao’s geregeld dat werknemers extra vrije dagen krijgen.

De afgelopen tijd heb ik een klein experiment gedaan. Ik wilde weten of mensen nog wel weten waar de vakantie vandaan komt. Als iemand mij vroeg waar ik werk, dan zei ik niet ‘bij de FNV’, maar dan stelde ik een tegenvraag. ‘Hou je van vakantie? Ík werk bij de club die de vakantie heeft uitgevonden. En het weekend ook trouwens.’ De helft van de mensen wist meteen dat ik het over de vakbond had. De rest raadde het pas nadat ik vertelde dat onze vereniging ook loonsverhogingen voor elkaar bokst en recent met acties heeft gezorgd dat jongeren flink meer verdienen.

Bij dit vakantie-experiment viel mij nóg iets op. Zodra mensen geraden hadden dat ik bij de FNV werk, was iedereen positief. Terwijl als ik zónder spetterende vakantie-intro over de vakbond begin, vaak kan rekenen op kritische vragen. Dan gaat het al snel over ledenaantallen of vergrijzing. Prima natuurlijk om het daarover te hebben. Maar wat ik vaststel is dat mensen uitbundiger reageren op onderwerpen als vakantie, loonsverhoging en ouderschapsverlof, dan op de uitvinder ervan: de vakbond. Ofwel: veel mensen hebben meer met de waarden en de successen van de vakbond, dan met het instituut zelf.

Als je naar de cijfers kijkt, kun je trouwens met een gesprek over de vakbond op feestjes en partijen rekenen op betere reacties dan wanneer je over de politiek begint. In juli publiceerde de Volkskrant een onderzoek van Kantar (TNS NIPO) waarin gevraagd was hoe Nederlanders denken over de instituties. Over de vakbonden denken de meeste mensen positief (52%), kort daarop volgden de media (50%), en daarna de politieke partijen (39%). Over multinationals denken minder mensen positief (31%). Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), dat vier keer per jaar peilt hoe de Nederlanders over de instituties denken, heeft 62% van de Nederlanders voldoende vertrouwen in de vakbonden. Dat is meer dan in de Tweede Kamer en de regering (54%). De grote ondernemingen, de rechtspraak en de media scoren in het laatste SCP-onderzoek het hoogst (het vertrouwen ligt tussen de 63% en 66%).

Na honderd jaar vakantie doet de vakbond het nog steeds heel goed. Toch maar liefst 1,7 miljoen leden en groot vertrouwen van heel veel mensen meer. Dus op naar de volgende honderd jaar. Een toost op de vakbond vanaf het terras in Ruurlo: leve de vakantie!