Hordenloop voor armoedebestrijders

Geen subsidie meer voor aidsbestrijding. En ook geen geld meer voor fair trade, en veel minder voor duurzame produktie, en voor klimaat en milieu. De uitslag van de eerste subsidieronde in het kader van het medefinancieringstelsel voor ontwikkelingssamenwerking heeft er flink ingehakt.

We gaan er altijd maar meteen van uit dat hier een hele diepe en doorwrochte visie achter zit, gebaseerd op een voor gewone stervelingen niet altijd te bevatten wijsheid. Zoiets als de Grieken vroeger hadden met het orakel van Delphi. Niemand weet hoe het werkt, maar dat hoeft ook niet want hier gebeurt iets dat ons gewone boerenverstand te boven gaat. Maar misschien is dat wel niet zo, is die logica er helemaal niet, en vermoeden we hier een wijsheid die er niet is.

Bij het stoppen van de subsidies voor aids kun je je, als buitenstaander, nog iets voorstellen. Na minstens tien jaar topprioriteit te hebben gehad, is het nu misschien wel tijd voor andere, nieuwe speerpunten – al zullen de betrokken organisaties daar natuurlijk altijd anders over denken, en misschien nog wel terecht ook. Ik zeg dit zonder ook maar iets te weten over het zegenrijke werk van de aidsbestrijders in kwestie, het gaat mij om het principe. Het idee dat prioriteiten opkomen en ook weer kunnen verdwijnen spreekt mij op zich erg aan: beleid is misschien niet bedoeld voor de korte termijn, maar toch ook niet voor de eeuwigheid. Wie geld wil blijven geven aan aidsbestrijding blijft in de toekomst natuurlijk harte welkom, maar de overheid wendt het steven en zoekt nieuwe speerpunten. Dat is helder.

Maar wat moeten we dan denken van het stoppen van steun aan fair trade, duurzame handel, of de problemen van klimaat(verandering) en armoede? Daar klopt iets niet. In het recente rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over de toekomst van de hulp is het stimuleren van zelfredzaamheid het middel bij uitstek om armoede te bestrijden. Anders gezegd: help bij het ontwikkelen van een gezonde duurzame economie waar iedereen in kan meedoen, en laat de mensen zelf de rest regelen. En toevallig lopen op dit punt ook nog eens een paar Nederlandse organisaties wereldwijd voorop, zoals Solidaridad (met het Max Havelaar-keurmerk), de Wereldwinkels en het Initiatief Duurzame Handel (IDH). Ze boeken concrete successen, en, het past ook nog eens perfect in dat unieke  Hollandse dna, waarbij de ziel van de koopman en de ziel van de dominee naast elkaar in een en hetzelfde lichaam wonen. Wat ging er mis? Misschien hebben ze hun papieren niet goed ingevuld en zijn ze gewoon gezakt voor het examen ‘subsidie-aanvragen’, want dat is immers, zoals iedereen weet die dat wel eens heeft geprobeerd, een heel aparte tak van sport.

Maar ik denk dat het daar niet aan ligt. Er moet iets anders zijn. Want hoe is te verklaren dat de overheid speerpunten voor ontwikkelingssamenwerking formuleert en dan vervolgens de organisaties die zich daarmee bezighouden, de kop afhakt? Deden die dan hun werk niet goed? Maar daar heeft het niks mee te maken, schijnt. Volgens diverse ingewijden bij de organisaties en op het ministerie, zijn de subsidieaanvragen beoordeeld door ambtenaren die goed zijn ingevoerd in de traditionele armoedebestrijding, maar veel minder goed in economische ontwikkeling. De ambtenaren met dat specialisme moesten knarsentandend toezien hoe hun collega’s het rode potlood hanteerden. Daar is dus vermoedelijk iets misgegaan.

Een conclusie. Als de overheid een heldere visie heeft op de toekomst van de hulp en de rol die wij daarin willen spelen, dan ligt het toch voor de hand dat er heel nauw wordt samengewerkt met de clubs die het beste in dat plaatje passen? Dan zou de overheid die organisaties moeten omarmen, en financieel beschouwen als zakelijke partners, waarmee je langlopende contracten aangaat en met wie je samen optrekt. Dan kun je bijvoorbeeld ook beter sturen op effectiviteit, transparantie, al die dingen waar de samenleving en de politiek momenteel om vragen. Die clubs laat je niet maandenlang ploeteren en vervolgens struikelen over de hordes die je daar zelf hebt neergezet, zoals nu is gebeurd. Een overheid die belastinggeld inzet voor ontwikkeling en armoedebestrijding, kan het zich permitteren om deze processen te leiden, in plaats van te volgen en al dan niet te honoreren, tot wanhoop van alle betrokkenen. Er moet dus zo snel mogelijk een einde komen aan deze vreemde  hordenloop.