Hotel Leers-Teeven

Het is zomer en dan wil je ook als directeur van een mensenrechtenorganisatie het liefst wat vrolijks lezen. Toch kon ik deze maand niet onder de rapporten van de Nationale Ombudsman en het Anti-Foltercomité van de Raad van Europa over vreemdelingendetentie uit.

Beide instanties uitten scherpe kritiek op de opsluiting van vreemdelingen zonder verblijfsstatus. Dit gebeurt zonder goed te kijken of minder zware maatregelen ook tot terugkeer leiden. Ook zijn de omstandigheden voor vreemdelingen in detentie vaak zwaarder dan voor criminelen. Dit terwijl de vreemdelingendetentie niet als straf bedoeld is, maar slechts om de uitzetting mogelijk te maken.

Toen die rapporten uitkwamen was Den Haag nog in vakantiestemming. Minister Leers – die beslist wanneer een vreemdeling kan worden opgesloten – nam nog net even de moeite de bezwaren weg te wuiven. Staatssecretaris Teeven – die verantwoordelijk is voor de omstandigheden in vreemdelingendetentie – liet niet van zich horen.

Beide heren hebben het redelijk makkelijk met de publieke opinie. Want deze vreemdelingen hebben het toch aan zichzelf te wijten dat ze in detentie zitten? En dan hoeven we ze toch al helemaal niet in een hotel te stoppen? Veel voorkomende reacties, zeker in vakantietijd. Laten we die vergelijking eens doorzetten. Hoe zou een recensie van het Hotel Leers-Teeven er in de Very Lonely Planet uitzien? Misschien zo.

Bij aankomst wordt u persoonlijk welkom geheten door medewerkers van uw vakantieverblijf. Voor zij u naar uw kamer begeleiden, dient u zich helemaal uit te kleden. U maakt drie kniebuigingen en zij kijken even in uw bilnaad. Je weet maar nooit.

Uw kamer is zo’n twee bij vijf meter, maar netjes. Er is een TV, douche, WC. In een gezellig stapelbed ligt al een wildvreemde op u te wachten – u gaat de kamer delen. Met hem of haar zult u veel tijd doorbrengen want de deur van uw cel gaat ’s middags voor vijf uur op slot en deze wordt de volgende ochtend rond acht uur weer geopend. Tijdens deze ruim 16 uur op de niet zo ruime 10 m2 maakt u een praatje met uw nieuwe kamergenoot of geniet u van uw rust.

Van de 56 uur per week dat u niet op uw kamer zit opgesloten, zijn ongeveer 8  ingevuld met activiteiten. Maar arbeid of onderwijs wordt niet aangeboden. U bent geen gevangene! Twee uur per week mag u bezoek ontvangen. Karakteristiek voor dit hotel is dat de lengte van uw verblijf varieert. Hoe lang u blijft is vooraf niet duidelijk, maar houdt rekening met zeker drie maanden. ’t Kunnen er ook achttien worden. Mocht u hiervan wat onrustig worden, dan zijn er voortreffelijke isoleercellen waarin u kunt bijkomen van alle stress die dit hotelleven soms met zich meebrengt.

Ik vermoed dat u en ik bij zo’n hotel wel iets meer zouden doen dan een boze brief sturen naar het TV-programma ‘Red mijn vakantie’. De vergelijking met een hotel is dan ook onzinnig. Vreemdelingendetentie staat voor onzekerheid en stress. Het is geestdodend en maakt ziek. Bovendien is het vaak onnodig en kan met minder ingrijpende maatregelen ook de terugkeer worden bewerkstelligd.

Noch het huidige (demissionaire) kabinet, noch vorige regeringen hebben zich ingezet voor het verbeteren van de omstandigheden in detentie. Ook de Tweede Kamer heeft zich weinig slagvaardig getoond en liet Leers, Teeven en hun voorgangers er makkelijk mee wegkomen. De nieuwste rapporten laten zien dat het echt niet langer zo kan. De verkiezingsprogramma’s van de partijen staan vol met verwijzingen naar mensenrechten. Tijd dus om duidelijk te maken dat die rechten ook in Hotel Leers-Teeven gelden.

Lees hier het rapport van de Nationale Ombudsman En hier het rapport van het Anti-Foltercomité van de Raad van Europa