Ich bin ein Racist

Een paar maanden geleden had ik nooit kunnen vermoeden dat ik me zou mengen in een debat over zwarte piet. Net als velen in de discussie heb ik nooit de intentie gehad racistisch te zijn toen ik als 14-jarige mijn gezicht zwart schminkte en een jeukende pruik opzette om kleine kinderen te vermaken. Persoonlijk had ik de link nooit gelegd tussen mensen met een donkerder huidskleur dan ik en de zwarte schmink. In carnavalesk Limburg was het inkleuren van je gezicht een vast onderdeel van vrijwel alle volksfeesten. De vraag is of onwetendheid een excuus is.

Ik wil het niet hebben over de vraag of zwarte piet een racistische oorsprong heeft. Ik vind het arrogant om na een beetje surfen op het web te doen alsof ik tot de historische culturele kern kan komen van een groots volksfeest. Hoewel ik blank ben en in Nederland opgegroeid, betekent dit niet dat ik patent heb op de waarheid over mijn eigen culturele achtergrond. Hiermee kom ik wel tot de kern van waar ik het over wil hebben. Opvallend is dat de mensen die de discussie ‘onzin’ vinden, het vooral onzin vinden dat anderen het geen onzin vinden. Blijkbaar is er een groep mensen die zich gediscrimineerd voelt door het gebruik van zwarte piet. Dat alleen al zou genoeg reden moeten zijn voor een open discussie.

Ongeveer een maand geleden plaatste ik een foto van een grafsteen op facebook met de tekst: ‘Zwarte piet, vermoord door zeurpiet’. Dit verwoordde op dat moment mijn ervaring van het in mijn ogen ‘onzinnige’ debat. Sinterklaas was leuk, ik ben links en vrijzinnig, dus ik was niet racistisch. Waarschijnlijk omdat ik blank ben, en opgegroeid in een volledig blanke omgeving, kwam de discussie voor mij uit de lucht vallen.

In de weken daarna schokte de beelden van pro-pietdemonstraties mij. Die waren expliciet racistisch. Ook al zou zwarte piet zelf niet racistisch zijn, de acties ter behoud van deze figuur waren dit wel. Dit tastte mijn plezier in een ‘onschuldig’ volksfeest meer aan dan de suggestie dat de oorsprong van de knecht van sinterklaas wel eens neokolonialistisch kunnen zijn. Dat was het moment dat het iedereen duidelijk had moeten worden dat het geen onzin was. Het moment waarop een grote groep Nederlanders en masse de behoefte krijgen hun cultuur te verdedigen, is er meer aan de hand.

Ook ik had de arrogantie Quinsy Gario een zeurpiet te vinden. Als blanke vrouw heb ik nooit te maken gehad met discriminatie op basis van mijn huidskleur. Toch dacht ik effecten van zwarte piet op mij, als onderdeel van een nostalgisch sprookjesgevoel, op iedereen te kunnen projecteren. Dat lijkt me, vanwege de subtiliteit ervan, een gevaarlijke vorm van racisme. Ik meen het goed, dus jij moet er maar geen last van hebben. Het is wederom het projecteren van een eigen ervaren waarde op een andere groep. Een open debat over hoe die ervaring bij anderen werkt zonder dat we ons bedreigt voelen in een culturele kern heb ik nog weinig gezien.

Geen samenleving is van racistische smetten vrij. Een land waarin de jury van een talentenshow een Aziatische kandidaat kan reduceren tot een karikatuur van afhaalchinees, bewijst wel degelijk racistisch te kunnen zijn. Laten we onszelf in vredesnaam serieus nemen en zo eerlijk zijn dit te erkennen. Misschien kunnen we dan een poging doen ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen hier slachtoffer van worden. Dat lijkt me iets om trots op te zijn.

Volg Latara Schellen ook op Twitter