Kansen voor kinderen

Niet het talent van een kind, maar het opleidingsniveau van de ouders bepaalt zijn of haar toekomst. Het meest schokkende nieuws van de onderwijsinspectie uit haar jaarverslag. Schokkend, ja. Nieuws, nee! Iedereen, ook ik, die het onderwijs van binnenuit kent weet dat. Iedereen, ook ik, die als docent keihard werkt aan de beste kansen voor kinderen vindt dit heel erg. En toch verandert het niet. Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen?

Het begint al vroeg Het beperken van kansen begint vroeg, al voordat het kind naar de basisschool gaat. Veel kinderen komen aan op de basisschool met een taalachterstand, die hun verdere weg door het onderwijs ernstig belemmert. Die achterstand lopen ze nooit meer in, wat we er ook aan doen tijdens hun verdere schoolloopbaan. Het onderwijs zou er dus maximaal op gericht moeten zijn om het ontstaan van taalachterstand te voorkomen. Door een toegankelijke, vroege en hoogwaardige kinderopvang in samenwerking met het basisonderwijs in te richten. Onder leiding van hooggekwalificeerde begeleiders wordt daar spelenderwijs (!) gewerkt aan de taalontwikkeling. Helaas werkt het beleid van het kabinet niet mee, maar werpt het hindernissen op. Dat moet zo snel mogelijk veranderen.

Als er ergens mooi onderwijs gegeven wordt dan is dat op de basisschool. Kinderen ontdekken de wereld, werken samen, leren samen, leven samen, dromen hun toekomst. Aan de gezamenlijke reis van kinderen komt op 12-jarige leeftijd een abrupt einde. Er moet worden gekozen voor vmbo, havo, vwo of praktijkonderwijs. Die selectie is niet gericht op je talenten. Nee, die wordt versmald tot vooral je talent voor taal en rekenen. Dat is waarop je gedurende je hele basisschool getoetst bent en wat keurig is vastgelegd in het leerlingvolgsysteem. Heb je andere talenten? Leuk, maar nauwelijks van belang.

Ouders Hoogopgeleide ouders bemoeien zich met het advies, oefenen druk uit en betalen voor dure trainingen, want bij de toets in groep 7 vindt de eerste voorselectie al plaats. Laagopgeleide ouders kennen vaak de weg niet, kunnen zich geen trainingen veroorloven of zijn soms minder betrokken. En dat alles vergroot de kloof nog verder. En onmiddellijk ontstaat een politieke discussie. Een discussie die voor mij volstrekt negeert wat de kern van het probleem is: we selecteren te vroeg! Want waarom oefenen ouders druk uit op docenten om het advies bij te stellen? Omdat dit moment beslissend is voor het verdere leven van een kind. En dat zou het niet moeten zijn!

Beslissend, want het kind gaat een tunnel in die in zeer hoge mate bepaalt wat zijn of haar toekomst zal zijn; wordt het één van de vmbo-niveaus , havo of vwo? En waarom is dat beslissend? Dat heeft alles te maken met het beleid van de overheid en als gevolg daarvan het beleid van middelbare scholen. In het verleden, voor de invoering van het vmbo, was de toekomst van een kind dat daar naartoe ging nog geenszins vastgelegd. Leerlingen konden elk vak op hun eigen niveau doen (A,B C of D; alle vakken op D-niveau leverde een mavodiploma op). En via het vhbo konden zij de stap naar het hbo maken.  Doorstromen was aan de orde van de dag.

Denken in kansen Maar voorbij is dit alles. Het beleid van achtereenvolgende kabinetten heeft er de voorbije jaren voor gezorgd dat het hele onderwijs vol zit met prikkels, metingen, toetsen en daarvan afgeleide ranglijstjes. Het resultaat daarvan is een drama: kinderen kansen bieden is een risico geworden voor de school. Terwijl kinderen kansen bieden de kern is van het onderwijs. Het is de reden dat docenten met bezieling kiezen voor dit prachtige beroep. Het was wat mij ertoe bracht docent te worden. Het falende beleid van de voorbije jaren bracht me ertoe om Kamerlid te worden. Die strijd is meer dan ooit nodig, zo bleek afgelopen week weer. En als Kamerlid met 33 jaar ervaring in het onderwijs blijf ik deze strijd aangaan. Om kinderen weer de beste kansen te geven, waar hun wieg ook stond. En om docenten hun beroep en hun passie terug te geven.