Katholiek onderwijs wordt verdrongen

De lessen op mijn vroegere basisschool begonnen met een klassikaal gebed. Het hoorde erbij. De school had namelijk de naam van een paus (Pius X, 1903 – 1914) aangenomen, die niet van ‘modernistische dwalingen’ hield. De leraren van toen hielden zich keurig aan de christelijke visie van de school, door elke ochtend met gesloten handen en ogen achter het bureau hardop het welkomstgebed voor te dragen. In groep vier werd daarnaast als vanzelfsprekend maandenlang uitgekeken naar het verkrijgen van de Heilige Communie (en het bijbehorende grote feest, inclusief nieuwe fiets).

Dit bracht met zich mee dat je vanaf dan pas écht meetelde tijdens het bijwonen van kerkdiensten. Je kreeg nu in plaats van een denkbeeldig kruisje op je voorhoofd, het lichaam van Christus uitgedeeld. Kinderen die niet de Heilige Communie deden waren een uitzondering. Voordat je de basisschool verliet, ontving je in groep acht op de valreep nog het Vormsel. De katholieke basis was gelegd.

De overstap van basisschool naar middelbare school was daarna als vanzelf ook gekleurd met een katholiek tintje. De middelbare school herbergde onvermijdelijk het katholicisme in de naam en droeg deze overtuiging onder andere uit bij de lessen catechese. Tijdens deze godsdienstlessen werden we getrakteerd op de visies achter de diverse geloofsovertuigingen, met daarbij een hoofdrol voor de geschiedenis van de Rooms Katholieke kerk en het bijbehorende geloof. Door de diversiteit en hoeveelheid aan docenten op deze nieuwe school, verschoof het ochtendgebed echter regelmatig naar de achtergrond. Een kentering leek te zijn geboren. Iets waar je je op die leeftijd niet mee bezig hield.

Inmiddels sta ik zelf vijftien jaar als docent voor de klas, op dezelfde school waar ik destijds mijn mavo-diploma behaalde. Niet alleen de naam van de school is in de tussenliggende tijd veranderd, maar ook de invulling van het katholieke onderwijs. Zo is het vak dat voorheen ‘catechese’ heette, verwisseld met een algemenere term in de vorm van het vak ‘levensbeschouwing’. Een modernisering van de lessen, waarbij buiten de beeldvorming van de diverse religies tegenwoordig ook de relevante maatschappelijke thema’s aan bod komen. Tevens wordt er daarnaast bij alle vakken steeds meer ingezet op het verkrijgen van een brede basis met betrekking tot het onderhouden van waarden, normen en respect.

Een en ander is ook terug te vinden in het vernieuwde onderwijscurriculum ‘Onderwijs 2032’, dat eind januari is aangeboden aan staatssecretaris Dekker. Hierin worden uitgebreid de belangrijkste speerpunten uitgelegd, die het onderwijs nodig zal hebben om leerlingen optimaal voor te bereiden op de maatschappij van de (verre) toekomst.

Er zal echter met een loep gezocht moeten worden naar termen of verbanden die bijdragen aan het katholieke aspect in scholen. Daarentegen staat er wel tussen neus en lippen door beschreven dat ‘de culturele samenleving toeneemt en er sprake is van individualisering, waardoor burgers hun identiteit minder ontlenen aan traditionele en levensbeschouwelijke stelsels’.

Wanneer we het hebben over deze toename aan culturele diversiteit en de individualisering van de huidige samenleving, is het niet vreemd dat we in ons land inmiddels de vrijheid hebben gekregen om een school te starten met een vernieuwende en eigen(wijze) visie. Deze revolutionaire ontwikkeling biedt stevige concurrentie aan de nog bestaande scholen met een levensbeschouwelijke achtergrond. De gemeente Amsterdam had hierin onlangs een voortrekkersrol. Maar liefst 124 visionairen stuurden hun plan in voor het realiseren van een nieuwe school. Vier van deze nieuwe ideeën kregen op 27 januari groen licht.

Het moge duidelijk zijn dat de huidige maatschappij behoorlijk onderhevig is aan revolutionaire ontwikkelingen op onderwijsgebied. Iets dat onherroepelijk leidt tot katholiek verval. ‘Modernistische dwalingen’ zijn immers moeilijk tegen te houden. Ze zijn evident aan de veranderende tijdsgeest en houden ons scherp met het oog op de nabije (onderwijs)toekomst.