Knut de mediageile ijsbeer

Naast het grote wereldnieuws van Libië en Japan gebeurde er dit weekend in Berlijn een minder ‘ver-van-je-bed-show’. Althans, dat denken we. Toeschouwers zagen hoe Knut, de ster van de Berliner Zoo, na wat leek op een epileptische aanval, dood neerviel in zijn kunstmatige habitat. Het nieuws werd gelijk opgepikt door de wereldpers, want Knut was een bijzonder diertje dat in leven bleef ondanks zijn roerige jeugd. Dierenactivisten voorspelden gedragsproblemen in de toekomst, maar daar leken weinigen een boodschap aan te hebben.

Het is niet nieuw dat de discussie opdoemt of dieren, geboren in gevangenschap, of in gevangenschap gezet, wel zo’n goed leven hebben. Daarbij rijst ook de vraag of we het leven van deze dieren ‘kunstmatig’ moeten verlengen als het biologische ritme van het dier al verstoord is. De camera’s die vervolgens op overlevers als Knut worden gericht zijn logisch en begrijpelijk, maar nadat ‘the incredible journey of Knut’ was afgelopen, word ik toch een beetje misselijk van het feit dat zelfs zijn verdrinkingsdood eigendom wordt van het publiek. De echte waarheid is zelfs nog verschrikkelijker. De Duitse krant Bild plaatste een watermerk over het Youtube-filmpje van Knut’s laatste minuten.

Misschien moet de Partij voor de Dieren het ook eens hebben over de film- en portretrechten van dieren. Dat lijkt misschien een beetje ver te gaan, maar er wordt ongetwijfeld een dikke boterham verdiend aan ‘beroemdheden’ als Knut in gevangenschap. Berliner Zoo verdiende aan Knut-mokken, Knut-knuffels en Knut-t-shirts. Daar bovenop kreeg de dierentuin meer bezoekers vanwege de vele media-aandacht en nu vult Bild zijn zakken met het filmpje van Knut’s dood.

Het lijkt er op dat de economische belangen bij het redden van een dier als Knut groter zijn dan het ethische vraagstuk: red je een dier door niet zeker te weten of het daarna nog wel zo’n prettig leven zal hebben?

Knut werd bij zijn geboorte verstoten door zijn moeder. Verzorger Thomas Dörflein bracht hem groot met de fles en werd zo zijn surrogaatmoeder. In dertig jaar was er in de dierentuin geen ijsbeertje geboren. De dood van Knut’s tweelingbroertje gaf de gebeurtenis nog een extra emotionele lading en dus trok menigeen naar Berlijn om het ‘kroelieboelie’ tafereel op camera vast te leggen.

Omdat het ijsbeertje niet in de ijsberenroedel opgroeide zou hij later gedragsproblemen krijgen waarschuwde dierenactivisten. En zo bleek toen Dörflein in 2008 plotseling stierf aan een hartaanval. Het diertje had erg te lijden onder de dood van zijn verzorger. Om hem toch wat gezelschap te geven werd de puberende Knut bij drie vrouwtjes op leeftijd geplaatst waarmee het niet leek te boteren. Dierenbeschermers menen nu dat deze opsluiting zo stressvol was dat dit uiteindelijk tot zijn dood heeft geleid. “Het was voor elke leek zichtbaar dat Knut onder enorme stress stond”, aldus de dierenbeschermingsorganisatie Peta in de krant Bild van zondag.

Berliner Zoo had grootste plannen met Knut. Eenmaal volwassen zou hij de wereld over mogen vliegen om andere ijsberen vrouwtjes zwanger te maken. Helaas heeft Knut nooit een echte ‘geile’ ijsbeer kunnen worden. Zijn eerste signalen waren misschien al duidelijk genoeg. Van de eerste drie vrouwen in zijn leven moest hij al niets hebben. 

Knut, R.I.P