Kunstenaars moeten gaan bedelen

Bekende Nederlanders zijn niet te belabberd om goede doelen te steunen. Je ziet ze bij grote nationale inzamelingsacties de telefoontjes beantwoorden van goedgeefse Nederlanders, als er ergens in de wereld grote nood geledigd moet worden. De komende jaren kun je verwachten dat je suf wordt gebeld door bekende toneelspelers, orkestmusici en andere kunstenmakers.

De laatste maanden hebben bekende Nederlanders al kunnen oefenen. Het begon vorig jaar november, toen ze de schreeuw om cultuur steunden. Begin jun i tekenden ze een petitie voor behoud van het Theaterinstituut en dit weekend zul je er een aantal zien meelopen in de mars van de beschaving. Sommige kunstenmakers en instellingen vrezen tot de bedelstaf te vervallen. Nu is dat is ook precies de bedoeling van het kabinet.

Afgelopen dinsdag  werd het convenant ‘Ruimte voor Geven’ getekend door de staatssecretarissen Teeven (Veiligheid en Justitie), Weekers (Financiën) en Zijlstra (OCW) en de SBF (Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie). In een brief aan de Tweede Kamer (pdf) legt het kabinet haar goede bedoelingen uit: “Met dit convenant onderstrepen de filantropische sector en het kabinet hun wens om te komen tot een langdurig partnerschap. Een structurele samenwerking op de vele publieke terreinen waar zij actief zijn, onder meer op het terrein van gezondheidszorg, sport, cultuur, natuur, milieu, onderwijs, wetenschap, ontwikkelingssamenwerking, leefbaarheid en welzijn”. 

Er mag dan bezuinigd worden op cultuur, het kabinet laat de kunsten niet zomaar in de steek. “In een tijd van heroverweging van overheidsuitgaven is van belang dat particulier geven wordt  bevorderd”, schrijven de staatssecretarissen. Ze kondigen een geefcampagne aan om “de bekendheid van culturele instellingen en burgers met fiscale faciliteiten te vergroten en ze te helpen bij het gebruik daarvan”.

Gaat de culturele sector als proeftuin dienen en zijn daarna gezondheidszorg, sport, natuur, milieu, onderwijs, wetenschap, ontwikkelingssamenwerking, leefbaarheid en welzijn aan de beurt?

Nederlanders zijn gul. Het CBF (Centraal Bureau Fondsenwerving) houdt bij wat er bijeen wordt gecollecteerd en waar het geld naar toe gaat. Vorig jaar werd er ruim 48 miljoen euro ingezameld. Het grootste deel, zo’n 75% ging naar gezondheid. Bijna 18% ging naar welzijn, waaronder het CBF ook kunst en cultuur laat vallen. Deze sector toucheerde krap 2% van de opbrengst.

Dat is niet veel. Zal de geefcampagne daar verandering in brengen? Het ziet er naar uit dat de campagne een geldverspillende investering van de overheid zal blijken. In april meldde de Vrije Universiteit (pdf) dat het publiek niet bereid is met hun giften de bezuinigende overheid te compenseren. Zo denken ook de mecenassen er over: “Giften van miljonairs kunnen volgens hen nooit een alternatief voor subsidies zijn”, lieten zij tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer weten.

Het kabinet pareert die kritiek en schrijft in de brief dat “de invulling van de Geefwet binnen de fiscaliteit niet de vorm zal krijgen van een bezuiniging”. Een hypocriete en weinig deskundige stelling. Want er wordt al bezuinigd en in dat kader wil het kabinet, zoals het zelf schrijft, de geefcampagne starten. En stel dat die campagne een daverend succes wordt, dan zal de overheid toch wat belastinginkomsten gaan missen wegens de beloofde fiscale tegemoetkomingen. In de politieke cultuur is het de laatste jaren een gewoonte geworden succesvolle regelingen weer ongedaan te maken, omdat ze te duur worden voor ’s lands schatkist. De gang van zaken rond de pgb’s is daar een voorbeeld van.

Uw goedgeefsheid kan een nieuwe bezuinigingsronde tot gevolg hebben. Aanstaande maandag debatteert de Kamercomissie van OCW verder met staatssecretaris Zijlstra over de toekomst van de cultuursector. Het zou goed zijn als de commissie de Halbe Ziilstra vraagt zwart op wit de garantie te geven dat onze vrijgevigheid tot geen enkele bezuiniging zal leiden.

Dit is een voor Joop.nl bewerkt artikel dat eerder verscheen op het weblog van Peter de Jonge.