Laat de nieuwe paus waarheidscommissies instellen

De broeders van de Onbevlekte Ontvangenis, de paters Franciscanen en de kapelaans in mijn leven zijn allemaal van mij afgebleven. Zij hebben mij wel de weg gewezen naar kennis en beschaving. Zij leerden mij ook kritisch denken. Alleen broeder Valericus in de vijfde klas van de Jozefschool had wel eens losse handjes. Je moest dan naar zijn lessenaar komen en dan gaf hij een draai om je oren.

Als ik zoals oma het formuleerde “onverbierlijk” was, dreigden mijn ouders altijd met kostschool. Dat was effectief want dat kwam op ons kinderen over als een soort gevangenis, een plek die je niet mocht verlaten en waar je aan strenge regels gebonden was. En waar niemand van je hield.

Nu komt aan het licht hoe juist dat gevoel was en hoe treffend ons instinct: die katholieke internaten blijken te vaak vreselijke oorden waar geestelijke en lichamelijke kwellingen aan de orde van de dag waren. De nadruk heeft de laatste jaren gelegen op verkrachting en aanranding maar er zijn nog veel meer manieren om het leven van kinderen tot een hel te maken. Er zullen zeker nog  veel persoonlijke verhalen bekend worden over wat zogenaamde geestelijken je allemaal aan konden doen, als zij je in hun macht hadden. Ook is duidelijk geworden dat de nonnen niet onderdeden voor de paters en de broeders.

De bisschoppen gaan met deze onaangename feiten om zoals sleutelfiguren in gelijk welk establishment dat doen. Eerst vegen zij hun eigen straatje schoon. Ordes en congregaties zijn exempt, zij vallen niet onder het gezag van het bisdom maar onder hun eigen opperleiding. Daarna bieden zij nederig excuses aan met de connotatie: “Wij vinden het heel erg, zand erover”. Tenslotte proberen zij met zilverlingen de schade aan personen af te kopen. Daardoor ontstaat het voor de kerk bijkomende voordeel dat sommige mensen die slachtoffers nu kunnen afschilderen als geldbeluste aasgieren. Verder bestaat de katholieke kerk al bijna 2000 jaar en elke storm waait over.

Juridisch hebben de meeste slachtoffers geen poot om op te staan. Hun zaken zijn verjaard. Menige religieuze congregatie met internaten is in de laatste decennia, leeggelopen, uitgestorven en opgeheven. 

Van geloof, hoop en liefde, leert de kerk, is de liefde het belangrijkste. Welke liefdesdaad kunnen de bisschoppen nog verrichten nu zij oog in oog staan met deze situatie? Het enige wat overblijft, is niet vergeten. De Commissie Deetman heeft de schijnwerpers gericht op het topje van de ijsberg.

De hele ijsberg moet zichtbaar worden. De bisschoppen kunnen zich van hun schuld kwijten door verder onderzoek naar de misstanden uit het verleden te bevorderen. Dat is mogelijk door het instellen van een onafhankelijke Waarheidscommissie, die getuigen hoort en bronnenonderzoek uitvoert. Alle resultaten worden openbaar gemaakt. Zo’n waarheidscommissie heeft een professionele staf nodig. De bisschoppen betalen dat. 

De bisschoppen? Uit onderzoek in Ierland kwamen nog gruwelijker feiten naar voren dan hier. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat het in andere landen beter gesteld was met de internaten en het gedrag van de geestelijken, mannen én vrouwen. 

De nieuwe paus zou een mooi visitiekaartje afgeven als hij overal ter wereld zulke waarheidscommissies instelde. Als hij zelf de slachtoffers vroeg om hun zwijgen te verbreken. 

Alleen als de katholieke kerk voor de waarheid gaat, kan zij een begin maken met het terugwinnen van geloofwaardigheid.

Volg Han ook op Twitter

Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu