Het loon van de angst: burgeroorlog of wederzijds begrip

Je kunt zeggen wat je wilt, Leefbaar Rotterdam heeft rond de vraag “Is er een vijfde colonne in Rotterdam?” een daadwerkelijk debat georganiseerd. Het forum was even divers als de samenstelling van het publiek in de afgestampte kantine Walhalla. Zelfs de PvdA-demonstranten voor de deur waren vriendelijk binnen genood. Wethouder Joost Eerdmans gaf leiding aan de avond samen met publiciste Ebru Umar. Kwikzilverig snelde zij met haar microfoon op de tribune rond om bezoekers het woord te geven zodat menig aanwezige een vleugje mee kreeg van haar exquis parfum. Eerdmans hield zich vooral op in de buurt van het forum.

De NRC constateerde dinsdagmorgen dat de Rotterdammers bereid waren naar elkaar te luisteren. Inderdaad was er van hoog oplopende gemoederen geen sprake. Leefbaar had de usual suspects uitgenodigd zoals Leo Lucassen, Annabel Nanninga, Wierd Duk of Nourdin El Ouali, leider van de plaatselijke partij NIDA. Ook Cemil Yilmaz , lezers van dit blog wel bekend, was van de partij.

Zij waren aan elkaar gewend en gewaagd. De bekende iconen traden dan ook voor het voetlicht: de duizend man met hun Turkse vlaggen op de Erasmusbrug, gedirigeerd door de lange arm van Erdogan. De tienerdochters van Annabel Nanninga, die in haar buurt worden nagesist, de partij die moskeeën wil sluiten en korans confisqueren, de homo’s die niet meer veilig hand in hand over straat kunnen lopen, de discriminatie op de arbeidsmarkt, de tien talen die je tegenwoordig op straat hoort als je naar de bakker gaat, de blanke agressie zodra de gemeente het waagt om een asielzoekerscentrum te vestigen.

Dit alles kreeg zijn echo vanuit de zaal. Op die manier kwam langzaam maar zeker een onderlaag in het debat aan de oppervlakte: de uiteenlopende etnische groeperingen in Rotterdam vrezen elkaar. Zij voelen zich elk op grond van hun eigen waarnemingen bedreigd door de ander. Dat was de grootste gemene deler. Tenslotte ging het er zelfs over wie de meest gegronde reden had om zich bedreigd te voelen, wie terecht bang mocht zijn en wie op het stuk van de angst bij wijze van spreken de erepalm mee naar huis mocht nemen. Dat niet alleen: het was steeds de ander die zich aangesproken diende te voelen. Men wilde de eigen angst weggenomen zien. Om het joods-christelijk te formuleren: men zag de splinter in het oog van de ander maar de balk in het eigen oog niet. Ook maakte gedurende de dikke anderhalf uur van het debat niemand een grap. Niemand.

Het feit dat de uiteenlopende etnische groeperingen in Rotterdam elkaar vrezen, is  de kiem van een burgeroorlog. Die ontstaat als mensen met hun rug naar de anderen elkaar opjutten in hun eigen onontkoombaar gelijk. Maar als ze bereid zijn ook de angsten van de anderen serieus te nemen, dan kan het de kiem zijn van een samenleving waarin iedereen zich op zijn gemak voelt. Het hangt van de Rotterdammers zelf af welk loon van de angst zij zullen ontvangen.

Naschrift: ik weet ook wel dat ik het begrip “loon van de angst” een beetje uit zijn verband ruk. Het Loon van de Angst, le Salaire de la Peur , is de titel van een der beste Franse films ooit gemaakt met de jonge Yves Montand in een glansrol. Niet gedateerd en nog steeds bloedspannend. Bekijk hier de trailer: