Maak transparantiewet niet tandeloos

Shell topman Peter Voser verzette zich deze week opvallend krachtig tegen de nieuwe voorstellen van de Europese Commissie om de huidige transparantierichtlijn te herzien. Deze verplicht bedrijven die actief zijn in olie en mijnbouw om informatie te geven over belastingafdrachten. Zo krijgen ontwikkelingslanden de kans belasting te heffen over de winning van hun eigen grondstoffen en wordt inzichtelijk in hoeverre multinationals belasting ontduiken.

De export van olie, gas en mineralen vanuit Afrika omvat negen keer de waarde van het ontwikkelingsgeld voor het continent. Over de winsten op die grondstoffendelving in Afrikaanse landen wordt nu geen openheid gegeven. Zouden we weten wat bedrijven betalen aan regeringen in ontwikkelingslanden, dan weten we ook hoeveel die landen in de schatkist zouden moeten hebben voor zaken als onderwijs en gezondheidszorg. Lokale burgers en ontwikkelingsorganisaties kunnen dan hun overheid ter verantwoording roepen en corruptie aan de kaak stellen.

Multinationals zijn in ontwikkelingslanden vaak verre van brandschoon. In mei 2011 kwam er kritisch rapport uit over een bedrijf in Zambia, Mopani Copper Mines (MCM), die het Zambiaanse milieu ernstig vervuild had en de belasting grootschalig ontweken. Toch had de Europese Investeringsbank in 2005 maar liefst €48 miljoen aan publiek geld geleend aan MCM voor de ontwikkeling van de mijnbouw in Zambia. Inmiddels heeft de EIB de samenwerking met MCM stopgezet, maar het toont aan dat dwingende wetgeving nodig is. Die wetgeving is nu op komst. In navolging van de Dodd-Frank Act in de VS zal de EU van mijn- en bosbouwbedrijven eisen dat zij per project openbaar maken hoeveel zij afdragen aan de overheden van de landen waar zij hun grondstoffen delven. Het is van groot belang dat ook Europa kiest voor financiële openheid per project en niet alleen een land-voor-land aanpak. Je kunt alleen van transparantie spreken als álle geldstromen openbaar zijn. Voor grote bedrijven met een normale boekhouding zou deze informatie gewoon in huis moeten zijn.

Het is hoog tijd dat bedrijven wereldwijd hun verantwoordelijkheid erkennen en ontwikkelingslanden de kans krijgen om te profiteren van hun grondstoffen en om echte welvaart te creëren.

Judith Sargentini is Europarlementariër voor GroenLinks en bezoekt momenteel onder andere Zambia