Met of zonder Volt: uw gemeenteraad lost grensoverschrijdende problemen niet op

In maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen en Volt is druk bezig met de voorbereidingen. Een belangrijke vraag is wat Volt op lokaal niveau aan standpunten heeft. Een interview van het AD stemde onlangs niet erg vrolijk: Volt zal volgens een Rotterdamse vrijwilliger ‘ de waarde van de EU laten zien ’, een aankondiging van EU-propaganda zoals Volt die in Frankfurt inmiddels in de praktijk brengt. Het landelijke bestuur was kennelijk ook niet erg blij met het interview, want voorlopig zegt Volt helemaal niets meer over waar de partij meedoet. Een interview van ondergetekende met twee lokale voorzitters werd snel afgezegd.

In een versnipperd politiek landschap is het moeilijk de meerwaarde van wéér een extra partij te laten zien, maar Volt lijkt wel over zo’n visie te beschikken. Tijdens de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamer organiseerde de partij een bijeenkomst in Kerkrade, die uiteindelijk niet doorging, maar wel een beeld had kunnen geven van de lokale meerwaarde van een Europese partij. In grensgemeenten gelden soms aan de ene kant van de straat letterlijk andere regels dan aan de overkant. In Kerkrade – een tweelingstad met het Duitse Herzogenrath – is daar bijvoorbeeld sprake van.

Volt is in de toekomst mogelijk aan beide zijden van de grens aanwezig en kan dan een nuttige rol vervullen, zo is het idee. In Limburg heeft Volt er de mond van vol: het is handig als Volt in steden als Maastricht en Heerlen zit, want Volt zit al in Aken en straks wellicht ook in Luik. Zo worden allerlei grensoverschrijdende discussies makkelijker. Volgens Volt is dit een reden waarom een Europese partij nodig is en bestaande, nationaal georganiseerde partijen niet meer voldoen. Grensproblemen zullen er immers altijd zijn en Volt zou aan beide zijden van de grens aan een oplossing kunnen werken. Wellicht een aantrekkelijke niche.

Een rondgang langs grenssteden Wat vinden politieke partijen in grensgemeenten van grensoverschrijdende problemen? Laten we kijken naar de verkiezingsprogramma’s van drie steden waar Volt een lokaal team heeft en waar de partij mogelijk mee gaat doen: Enschede en Maastricht, en Nijmegen, een stad die weliswaar niet aan de grens ligt maar toch wel behoorlijk dichtbij. Een analyse van de plannen van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, SP en VVD op onderwerpen die raken aan Europa, grenzen en de Euregio – de naam van verschillende internationale samenwerkingsverbanden aan weerszijden van de grens.

Er zijn negentien verkiezingsprogramma’s te vinden, want in Nijmegen bestaat de PVV niet en het VVD-programma uit Enschede is onvindbaar. Uit de programma’s blijkt meteen een enorme potentie voor Volt: Europa en grensproblemen worden alleen in de marge genoemd. Bestaande partijen komen vooral met gemeenplaatsen. Voorbeelden zijn GroenLinks Enschede, PvdA Maastricht en CDA Nijmegen: zij willen goede grensoverschrijdende samenwerking, bijvoorbeeld op economisch gebied, maar ze werken niet uit wat dat betekent of wat er concreet aan maatregelen nodig is.

D66 Maastricht komt het meest in de buurt. Barrières voor grensoverschrijdend vervoer moeten worden aangepakt en daarom moeten er heldere Europese vervoersstandaarden komen. Om de mobiliteit van werknemers over de grens te vergroten moeten diploma’s en beroepskwalificaties gemakkelijker erkend kunnen worden, bijvoorbeeld in de zorg. Ook moeten arbeidsvoorwaarden aan weerszijden van de grens beter op elkaar worden afgestemd. Het probleem van al deze standpunten ligt nogal voor de hand: op gemeentelijk niveau kan D66 hier niets aan doen. Men kan er hooguit voor lobbyen.

Weinig kunnen betekenen D66 en GroenLinks maken bij internationale thema’s een actieve indruk, maar erg overtuigend zijn ze niet. In Enschede wil D66 kinderen in aanraking brengen met de Duitse taal vanwege de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Een mooi streven, maar de invloed van de gemeente op het curriculum van de middelbare school is minimaal. D66 wil ook over de grens kijken om vraag en aanbod van werknemers beter op elkaar aan te laten sluiten. Een zeer algemeen streven wat de mogelijkheden van de gemeente ruim te boven gaat. Niet vreemd dus dat D66 dit idee niet uitwerkt.

Alleen incidenteel zijn voorstellen wel concreet en haalbaar. GroenLinks Maastricht wil een actieplan met Belgische gemeenten om de rivier de Jeker schoner te maken. Ook wil de partij betere informatieverstrekking aan expats die in Maastricht komen wonen. In Enschede wil het CDA dat de binnenstad ook Duitse bezoekers trekt en daarom moet er gerichte marketing en Duitse bewegwijzering komen. Maar ook hier overheersen al snel gemeenplaatsen: zo moet de kennis van de Duitse taal en cultuur verbeteren en daarom moet er een convenant worden gesloten. Zo’n contract is niet afdwingbaar.

Er blijft lokaal eigenlijk maar één concreet, grensoverschrijdend thema over: openbaar vervoer. D66 Maastricht wil nu eindelijk eens een tram naar Hasselt en een goede verbinding met Brussel. GroenLinks Maastricht wil dat de NS doorrijdt naar Aken en Luik. In Nijmegen willen meerdere partijen een trein naar de Duitse stad Kleef. Of hier een groot publiek enthousiast over is, is twijfelachtig: de Maastrichtse aansluiting met Brussel werd jaren geleden geschrapt en daar had nauwelijks iemand last van. De verbinding Nijmegen-Kleef werd in 1991 opgedoekt omdat er niemand in die trein zat. Vooralsnog maakt het niet uit: deze gemeenten kunnen deze verbindingen sowieso niet zelf opstarten, al helpt het zeker wel als ze eraan mee willen werken.

De conclusie? Natuurlijk is het mogelijk dat bestaande politieke partijen in de grensregio’s de doelgroepen van expats, arbeidsmigranten en internationale studenten zijn vergeten en dat Volt daar een aantrekkelijke niche heeft, maar zelfs dan is het de vraag of Volt op grensoverschrijdende thema’s wel succes kan boeken. De vraag stellen is hem beantwoorden.