Niet van deze tijd: oorlogsjournalist verdient 7,50 per uur

Honderd jaar geleden had niemand nog gehoord van gezamenlijke afspraken over loon, pensioen en ziekte. We moeten niet toegeven aan het verlangen van werkgevers om terug te keren naar die tijd, want dat leidt tot te grote verschillen tussen arm en rijk.

Steeds meer mensen krijgen geen kans om een huis te kopen, een goed pensioen op te bouwen, of een reis te plannen. Oorzaak: ze moeten het doen met een onzekere baan en maken nauwelijks nog kans op vast werk met een zeker contract. Deze ontwikkeling leidt op den duur tot een te grote ongelijkheid in Nederland. De verschillen worden vooral veroorzaakt doordat sommige werkgevers niet willen kiezen voor echte banen met eerlijke contracten. Bij hen bespeur ik een verlangen naar honderd jaar geleden, toen niemand nog gehoord had van gezamenlijke afspraken over loon, pensioen en ziekte.

Op de arbeidsmarkt gebeurt te veel wat niet van deze tijd is. Ik heb het over de mensen met een 0-urencontract, die 60 uur beschikbaar moeten zijn om als ze geluk hebben 20 uur te werken. Ik heb het over een freelance journalist die onlangs voor de publieke omroep verslag deed in oorlogsgebied, in Gaza, voor een uurloon van omgerekend 7,50 euro. En wat te denken van een Hongaarse vrachtwagenchauffeur die in Nederland 2,76 per uur verdient? De gevreesde ‘race to the bottom’ is allang bezig… Tegelijkertijd stijgen de inkomens aan de top. In veel bedrijven vindt het management een cao te goed voor het personeel, maar te min voor zichzelf. Bij staatsbankier ABN AMRO kreeg de top er maar liefst twintig procent bij. Of kijk naar de ouderenzorg, waar de inkomens van de vijftig hoogst betaalde bestuurders eveneens met bijna twintig procent stegen.

Verschillen tussen arm en rijk

Als het over onzekere contracten versus echte banen gaat, dan gaat het ook over lonen en uiteindelijk over vermogens. De toonaangevende econoom Piketty waarschuwt dat als we nu niet ingrijpen, de verschillen tussen arm en rijk straks net zo groot zijn als begin vorige eeuw. We moeten ons de vraag stellen hoe we willen dat Nederland er straks uit ziet. Laten we de verschillen groter worden met als gevolg een steeds kleinere middenklasse? Willen we dat mensen die in de haven werken of in de zorg, voor de klas staan, of op een steiger, ’s avonds na het eten de rekening opmaken van de arbeid die zij die dag hebben verricht, omdat zij zogenaamd zelfstandig ondernemer zijn? Zijn deze mensen überhaupt in staat om hun werk goed te doen, als hen voortdurend onzekerheid boven het hoofd hangt? En wat blijft er over van de kwaliteit van het onderwijs, de zorg, en al die andere belangrijke instanties in onze maatschappij waar u en ik afhankelijk van zijn?

Mensen die de ambitie hebben om een bedrijf te starten, moeten we aanmoedigen. Maar laten we niet net doen alsof iedereen zelfstandig ondernemer is. Het gros van de mensen is het best gediend bij echte banen, waarover gezamenlijke afspraken gemaakt zijn. En de economie is daar ook bij gediend. Want als mensen zekerheid hebben, durven ze ook weer geld uit te geven.

Tijd voor verantwoordelijkheid

Het wordt tijd dat de politiek haar verantwoordelijkheid weer neemt. Nu wordt het werkgevers wel heel makkelijk gemaakt, als zij met een flitsfaillissement hun bedrijf zomaar ter ziele mogen laten gaan om daarna, bevrijd van werknemerskosten, een doorstart te maken. En kijk naar al die aanbestedingen. Doordat de overheid weigert strenge regels op te stellen, verliezen vele medewerkers in de zorg van de een op andere dag hun rechten.

We kunnen die sterke middenklasse waar onze maatschappij op drijft, nog in stand houden. We kunnen nu nog een tweedeling voorkomen. Gelukkig zijn er werkgevers die wél weten dat onze maatschappij baat heeft bij koopkracht en echte banen. Er zijn zat bedrijven en instellingen waar wel goede afspraken kunnen maken. Tja, en werkgevers die liever voor zich uit zitten te mijmeren over de tijd van de Titanic, die doen er het beste aan om hier een voorbeeld aan de nemen. Want met dit soort mijmerende lieden aan het roer, moeten we oppassen dat we niet terugzinken naar de vorige eeuw.