Nieuw handelsverdrag EU-VS schaadt burger en milieu

Vrijdag was de voorlopig laatste dag in een reeks van onderhandelingen over een nieuw handelsakkoord tussen de EU en de VS, het Transatlantic Trade and Investment Partnership, kortweg TTIP. De Europese Commissie wil graag het beeld oproepen dat dit verdrag alleen maar winnaars oplevert. Maar dat is wel een erg eenzijdig verhaal, gebaseerd op een grove overschatting van de economische impact en onderschatting van de negatieve gevolgen voor mens en milieu.

Door: Paul de Clerck en Geert Ritsema

Euro Commissaris voor Handel, Karel de Gucht, verkondigt onvermoeibaar dat het TTIP hét  recept is om Europa uit de crisis te halen, maar de werkelijkheid is anders. Uit in opdracht van de EU uitgevoerd onderzoek van denktank CEPR blijkt namelijk dat de economische groei als gevolg van TTIP minimaal is : een schamele  0,05 % per jaar. En dat – is het meest optimistische scenario, waarbij een groot deel van de regelgeving op het gebied van milieu, consumentenbescherming, gezondheid en veiligheid wordt ‘geharmoniseerd’, wat in dit geval een eufemisme is voor ‘het verlagen van standaarden’.

Maar belangrijker dan die piepkleine groei is de vraag wat we er voor inleveren. Want wat staat er eigenlijk op het spel bij het TTIP? De voorspelde winst moet voornamelijk komen van het harmoniseren van regels tussen beide grootmachten. De Europese Commissie blijft maar verkondigen dat dit niet tot minder bescherming voor burgers, consumenten en het milieu leidt, maar wat we weten over TTIP wijst juist in de tegenovergestelde richting.

Ondemocratisch De Europese Commissie heeft twee zéér ondemocratische trucs bedacht om zowel bestaande als toekomstige standaarden te beïnvloeden. Wat die bestaande standaarden betreft, het klopt dat die niet direct afgeschaft zullen worden. Het toverwoord is namelijk ‘mutual recognition’. Als een product in de VS aan de standaarden voldoet, dan krijgt het ook direct toegang tot de Europese markt. Dan hoef je Europese regels niet af te schaffen, je zet ze gewoon opzij.

Om toekomstige standaarden te beïnvloeden is de ‘Regulatory Cooperation Council’ bedacht. Nieuwe wetsvoorstellen in Europa worden eerst door die raad getoetst of ze in overeenstemming zijn met vergelijkbare regels in de VS én of ze de belangen van het bedrijfsleven niet schaden.  Zo’n raad is het perfecte instrument voor bedrijven om toekomstige standaarden voor voedsel, veiligheid, milieu en gezondheid  tegen te houden nog voor ze het Europese Parlement hebben bereikt.

Er staat dus veel op het spel. Maar we mogen er maar heel weinig over weten. De Commissie zegt wel dat ze transparantie hoog in het vaandel heeft, maar het onderhandelingsmandaat én de concrete voorstellen die besproken worden zijn geheim. Bij onderhandelingen over wetgeving in de EU, de VN en de WTO zijn wetsvoorstellen wel grotendeels openbaar. Burgers en NGO’s hebben zo in ieder geval de mogelijkheid er nog invloed op uit te oefenen. Bij het TTIP kan dit allemaal niet. Waarom zouden we er dan gerust op moeten zijn dat de EU onderhandelaars het publieke belang niet verkwanselen? Zeker omdat telkens weer blijkt dat de agenda die de EU uitvoert voor een groot deel wordt bepaald door het mulitinationale bedrijfsleven.

Schaliegas En dan hebben we het nog niet gehad over het plan om investeerders het recht te geven om democratisch genomen besluiten voor het ISDS te dagen, een speciale geschillencommissie met vergaande bevoegdheden. Multinationals kunnen dan honderden miljoenen aan compensatie vragen van lidstaten of de EU let wel zónder dat er nog beroep mogelijk is. Als Nederland besluit te stoppen met schaliegas kan een gasbedrijf uit de VS bijvoorbeeld een schadevergoeding eisen wegens misgelopen winsten. Dat dit scenario niet geheel theoretisch is, blijkt uit het feit dat het Zweedse bedrijf Vattenfall via een soortgelijk handelsverdrag als TTIP een schadevergoeding van 3.5 miljard euro eist van de Duitse regering wegens het stoppen met kernenergie. Kortom, er zijn goede redenen om heel wantrouwig te zijn over dit handelsverdrag. Het zal vooral de happy few in het internationale bedrijfsleven bevoordelen, niet de gewone burger. Die heeft vooral veel te verliezen. Paul de Clerck werkt bij Friends of the Earth Europe Geert Ritsema is campagneleider energie en grondstoffen bij Milieudefensie