Nieuwe paus, nieuwe kansen

De paus treedt vandaag terug. Een goed moment om de balans op te maken. Maar ook een goed moment om vooruit te kijken. Over de bedreigingen van de religie voor de rechtsstaat. En over de noodzaak tot alertheid en waakzaamheid.

Feiten De Franse opperrabbijn Gilles Bernheim voerde een felle campagne tegen het homohuwelijk om zo de besluitvorming in het Franse parlement te beïnvloeden. De paus prees deze opperrabbijn voor zijn controversiële campagne. Eind vorig jaar stelde het hoofd van de rooms-katholieke kerk in Engeland, aartsbisschop Vincent Nichols, dat de regering van Cameron er een ‘janboel’ van maakt door het homohuwelijk mogelijk te maken. Hij vindt dat de regering helemaal niet het mandaat heeft om huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht toe te staan.

Ook Nichols was bezig om de politieke besluitvorming in Engeland te beïnvloeden om zo de rechten van homoseksuelen te beperken. De paus wil dat zijn kerk de krachten bundelt met andere religies tegen het homohuwelijk. Hij zei dit tijdens zijn kersttoespraak vorig jaar voor de medewerkers van het Vaticaan. Volgens de paus bedreigt een “verkeerd begrip van vrijheid” het traditionele huwelijk tussen man en vrouw. In sommige landen heeft de rooms-katholieke kerk de krachten al gebundeld met moslims, joden en met andere geloven tegen wetgeving die het homohuwelijk mogelijk maakt.

De Russische orthodoxe kerk krijgt steeds meer invloed op de politieke besluitvorming. Een duidelijk voorbeeld hierbij is de antihomowetgeving die vorige maand door het Russische parlement werd aangenomen. De Russisch-orthodoxe kerk bleek in staat te zijn om de politieke besluitvorming zo te beïnvloeden, dat een wet werd aangenomen die de rechten van homoseksuelen beperkt en de discriminatie van deze mensen mogelijk maakt.

Scheiding In een rechtsstaat zijn de religie en staat van elkaar gescheiden. De overheid heeft tot taak de rechten en vrijheden van burgers optimaal te beschermen, zonder de inmenging van religie. Spinoza verwoordde het als volgt: “Het doel van de staat is de vrijheid.” De bovenstaande feiten tonen echter aan dat sommige gelovigen vanuit de verschillende religies onze waarden en vrijheden bedreigen. En dat is dus niet alleen de islam.

De politieke besluitvorming vindt plaats bij meerderheid van stemmen in het parlement. De echte bedreiging van de religie doet zich voor op het moment dat de invloed van religieuze groeperingen op de politieke besluitvorming zo groot wordt dat zij in het parlement meerderheden weten te vinden om zo hun agenda langs de parlementaire weg te realiseren. Een duidelijk voorbeeld in dit verband is de antihomowetgeving die vorige maand werd aangenomen in Rusland door invloed van de russisch-orthodoxe kerk.

Dit soort ontwikkelingen bedreigen de rechtsstaat in de kern. Daar moeten we steeds alert op zijn. Daarover moeten we steeds waken. In een rechtsstaat zijn mensen gelijkwaardig en zij zijn vrij in hun keuze. Niet de religie, maar de universele waarden en mensenrechten zijn de richtsnoer voor de overheid.

Toekomst Een kanshebber als opvolger van paus Benedictus XVI is de Ghanese kardinaal Peter Turkson. Als hij daadwerkelijk de opvolger van de paus wordt, dan zal de visie van de katholieke kerk op homoseksualiteit zeker niet vooruitstrevender worden. Integendeel: in een interview met een Amerikaanse journalist stelde Turkson onlangs dat de diepe crisis die de kerk doormaakt na de grootschalige seksschandalen te wijten is aan de homopriesters. Hij voegt er nog aan toe dat het Afrikaanse continent van die neiging gevrijwaard is.

Verderop in dat interview zei hij het volgende.

In Afrika is de cultuur tegenover homoseksualiteit zeer ongunstig. Zo hebben de Afrikaanse traditionele systemen in zekere zin de bevolking beschermd tegen die neiging. In heel wat gemeenschappen en culturen in Afrika werd homoseksualiteit of elke andere affaire tussen twee mensen van hetzelfde geslacht niet getolereerd. Op die manier heeft dat culturele taboe zijn werk gedaan om homoseksualiteit buiten te houden.

In het Afrikaanse land Oeganda was de homoseksualiteit al strafbaar. Op dit moment wordt in dat land echter gewerkt aan een wet waarbij de homoseksuelen onder omstandigheden de doodstraf kunnen krijgen. Turkson is bekend met deze wreedheden. Desondanks doet hij dergelijke uitspraken in dat interview. De kans is groot dat hij de nieuwe kerkvader wordt; de inspirator van rooms-katholieken in de hele wereld.

Strijd Binnen Europa moeten we ons zeker blijven bezighouden met Griekenland, de euro en natuurlijk ook met de bestrijding van de economische crisis. Maar laten we vooral ook niet uit het oog verliezen dat onze waarden en beginselen als een vrije natie ongelofelijk veel waard zijn. Gelovigen die onze rechtsstaat dreigen te ondermijnen, moeten keihard worden bestreden; ongeacht de vraag om welke religie het gaat.