NOS-decors, koelcellen vol nullen en enen

Goede vormgeving komt ergens uit op het kruispunt van mooi en functioneel. Het doet het en het ziet er goed uit. Het is plezierig om naar te kijken en het werkt. Dat geldt voor een elektrische tandenborstel net zo goed als voor een kinderstoel, of knoflookpers. En voor een bureaulamp net zo goed als voor een beeldscherm of boormachine. Het geldt voor alles behalve voor de vormgeving van leaders en decors van informatieve programma’s als het Journaal of Nieuwsuur. Want daar heeft men het wel over goede vormgeving, maar zien we iets heel anders: het is lelijk en het werkt al helemaal niet.

Nu kun je over mooi en lelijk nog een hele boom opzetten, maar dat lijkt bij bijvoorbeeld de leader van het NOS Journaal niet nodig. De leader van het Journaal draait voornamelijk. Met de klok mee dat wel. Het zal iets te maken hebben met de O van NOS en met de wereldbol, hoewel tussen alle gedraai door het kaartje van Europa toch het duidelijkst is. Pas als het draaien niet alleen maar in een verticaal vlak plaats vindt, maar “echt” 3D wordt, is de wereldbol even te herkennen. Het gedraai is vooral rood, soms tegen een grijze achtergrond, soms tegen een achtergrond die blauwig is en omdat de draaiende cirkelsegmenten niet allemaal even snel draaien zie je tussen alle gedraai heel even de O van de NOS.

Het decor staat vooral heel erg stil. Dat moet het hebben van de bewegende camera’s. En in tegenstelling tot de leader is het vooral blauw. Aan de wand een groot scherm met aan weerszijden weer de rode cirkelsegmenten, die nog steeds niet stil willen staan. En van links naar rechts ook een aantal witte strepen, het lijken boekenplanken, waarop dan weer geen boeken staan.

Een tafeltje met een rood (cirkelsegment) blad en een glaasje water erop en de vloer in een onvoorspelbare verdeling in verschillende grijstonen. De ideale inrichting voor een atoomvrije bunker, waarin het enige contact met de wereld bestaat uit een voor de zekerheid uit delen samengesteld beeldscherm.

In dat decor loopt een nieuwslezer vooral betrouwbaar, plezierig en heel gewoon te zijn. Hij of zij leest het nieuws, alsof het mij persoonlijk verteld wordt. Rustig, vertrouwd, deskundig en degelijk. “Ik vertel je graag wat er vandaag gebeurd is”. Waarom er trouwens tegenwoordig in het nieuws ook gelopen moet worden is me niet helemaal duidelijk. Los van het onderwijs en het lezingencircuit zijn er weinig situaties te vinden waarin, als mensen met elkaar praten of als mensen elkaar iets vertellen, de één staat en de ander zit. Maar dit terzijde.

De combinatie van de onnatuurlijke, “daar wil niets groeien”, CAD ontworpen omgeving en de natuurlijke, losse bijna onder ons manier van presenteren stoort. Je loopt steeds op tegen de vraag waarom het Journaal moet worden gepresenteerd, “heb ik iets gemist”, vanuit een ruimteschip. Waarom doet men in een programma dat de wereld wil laten zien zo extreem zijn best om alles van die wereld buiten de door blauw en rood en nullen en enen gedomineerde studio te houden. Het zal toch niet gebeuren dat de werkelijkheid zich laat zien in een programma waarin wij de werkelijkheid willen laten zien.

Bij Nieuwsuur is het  hetzelfde. Ook daar zie je met uitzondering van een glaasje water, een laptopje en een Eames stoeltje, kan nog net, de wereld alleen maar op een groot scherm. En als er geschakeld wordt met een presentator buiten de studio, kronkelt zich eerst een nieuw scherm omhoog. Ook hier, presentatoren die hun best doen zo gewoon mogelijk te zijn, gevangen in een decor dat veel weg heeft van een koelcel. Toen in de jaren dertig de eerste “echte” radio studio’s werden gebouwd gebeurde dat zoals bij het VARA-gebouw, met dubbele fundamenten, dubbele muren en dubbele beglazing met een spouw van een halve meter. In de studio, waarin het nieuws in de kunsttaal ABN gelezen werd, was de microfoon zorgvuldig aan een draad opgehangen, want stel je voor dat er een trilling van buiten te horen zou zijn. Op een vergelijkbare manier wordt nu televisie gemaakt.

Nee het doet het niet en het ziet er niet goed uit, het is niet plezierig om naar te kijken en het werkt niet. Het zijn beelden en decors zoals we in 1960 dachten dat 2012 eruit zou zien.