Obama's win-win situatie

Volgens de New York Times is de zogenoemde ‘gang of six’ van zes senatoren, drie Democraten en drie Republikeinen, een behoorlijk eind op streek om een compromis te bereiken waarmee fiscaal beleid nog voor de verkiezingen uit de partij sfeer gehaald wordt. De deal zou de vorm hebben van het accepteren door de Republikeinen van hogere belastingen en het terugdringen van de defensieuitgaven, voor de Democraten om toe te staan dat de kosten voor Medicare en Social Security aan banden gelegd worden – wat onvermijdelijk een teruggang betekent voor bejaarden.

Het plan van de zes, geleid door de conservatieve Republikein Saxby Chambliss van Georgia (die in zijn eerste senaatscampagne peilloze morele diepten bereikte) en de progressieve Democraat Richard Durbin van Illinois. Beide late zestigers nemen als uitgangspunt het voorstel van de tweepartijencommissie die een paar maanden geleden plannen op tafel legde die de pijn eerlijke verdeelden (Durbin zat in die commissie).

Het intrigerende is dat het klimaat nu rijp lijkt voor een deal. Twee weken geleden was dat nog niet zo. Doordat Paul Ryan Medicare en Medicaid op tafel heeft gelegd en Obama heeft gezegd dat de rijken meer moeten bijdragen, is een ban gebroken waarin niemand zijn nek uit wilde steken. Het zijn echter de Republikeinen die naar mijn gevoel in het pak genaaid worden. Ga maar na. Als er een deal komt, ondersteund door Obama, om Medicare en Medicaid te beperken en Social Security te versterken, dan krijgt hij daar ongetwijfeld veel kritiek op van zijn eigen achterban maar die weet maar al te goed dat het de schuld is van de Republikeinen. Als de Democraten op hun beurt in staat zijn het belastingstelsel te hervormen en de absurde Republikeinse graaiers aan banden te leggen, kan Obama daar goede sier mee maken. Op het oog een win-win situatie voor de Democraten.

Waarom zouden de Republikeinen er toch mee akkoord gaan? Omdat ze zijn voorbijgestoken door Obama, met name in zijn toespraak afgelopen week. Door fiscale discipline zo prominent te maken, kunnen Republikeinen zich niet veroorloven serieuze plannen af te wijzen. Sterker, ze lopen het risico als dwarsliggers te boek te komen omdat de theekrans politici waarschijnlijk een rolberoerte krijgen bij hogere belastingen. De kiezers zullen hen daarin echter niet steunen. Dat leidt tot de leuke situatie dat in het Congres de Republikeinen met elkaar overhoop komen te liggen (of een serieus plan torpederen) en dat ze hoe dan ook de kritiek van de kiezers krijgen – nog afgezien van hun gebrek aan behoorlijke kandidaten.

Beide leidende senatoren zijn in hun late zestiger jaren en hoeven pas in 2014 naar de kiezers. Ze kunnen politieke onsterfelijkheid bereiken door op deze manier hun nek uit te steken. Geen van beide heeft verdere ambities en misschien hebben ze meer moed dan andere oude knarren, zoals John McCain, die enkel in de senaat blijven omdat ze zich geen ander leven kunnen voorstellen en daarom met alle winden meewaaien. Voor Obama is het de laatste kans om iets te maken van zijn doelstelling om als president bruggen te bouwen. Misschien zijn laatste kans.

Zo mag je concluderen dat in een paar weken de kaarten behoorlijk anders geschud zijn. Met dank aan Paul Ryan, de dreiging van de Republikeinen om de overheid op slot te gooien en hun uiteindelijke afzien daarvan en de hervonden politieke moed van Obama. En kom me nou niet vertellen dat dit allemaal hogere strategie is, dat de Obama lui dit hele scenario hadden voorzien. Dat is niet zo.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Frans Verhagen