Onbedwelmd slachten; laten we het noemen wat het is

In een ingezonden stuk in NRC reageerde Ludo Hellebrekers, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD) op een stuk van rabbijn Evers. Daarmee roept hij op tot een verfrissing van de discussie omtrent onverdoofd ritueel slachten.

In zijn ingezonden stuk van 18 februari jl stelt rabbijn mr. drs. R. Evers dat er sprake is van xenofobe retoriek in het politieke debat over rituele slacht. Er zou sprake zijn van een breuk met de Nederlandse traditie om het grondwettelijk recht op godsdienstvrijheid te respecteren. Elders doet rabbijn Evers de suggestie dat het onbedwelmd slachten een onvervreemdbaar grondrecht en onderdeel van de Europese cultuur en traditie zou zijn. Hierbij is de kanttekening te plaatsen dat hiermee bij voorbaat elke toekomstige ontwikkeling in maatschappelijke of culturele zin uitgesloten wordt, en de mensheid dientengevolge de facto gedoemd is om eeuwig vast te houden aan eermaals gehanteerde waarden en normen. Voorwaar geen aantrekkelijk vooruitzicht. Door deze wijze van opponeren wordt voorbij gegaan aan waar de discussie feitelijk over gaat.

De gevoerde discussie gaat namelijk over dierenwelzijn en niet over de vrijheid van geloofsbelevenis, noch over de interpretatie van religieuze wetten of voorschriften. Het zou discussianten dan ook sieren om, zaken op correcte en eenduidige wijze te benoemen. De discussie ontstaat bij het onbedwelmd [onverdoofd] slachten van runderen, schapen, geiten, konijnen en pluimvee, waarbij de dieren, in tegenstelling tot de gangbare slachtmethode, zonder bedwelming de keel wordt doorgesneden. De maatschappelijke discussie betreft de grote zorg over de aantasting van het dierenwelzijn en van xenofobie, de irreële angst voor vreemden of onbekende plaatsen, is geenszins sprake.

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde [KNMvD] pleit sinds jaren voor een verbod, en tot de effectuering daarvan voor een strengere controle, op onbedwelmd slachten. De KNMvD vertegenwoordigt als de beroepsvereniging van dierenartsen in Nederland, dierenartsen van volstrekt uiteenlopende geloofsovertuigingen, en is duidelijk in haar standpunt. Het proces van onbedwelmd slachten, van het ruggelings positioneren van een dier voor de halssnede, het uitvoeren van de halssnede zelf tot en met de periode van voldoende verbloeding waardoor het bewustzijn volledig is uitgeschakeld, is vanuit dierenwelzijnoverweging in de huidige tijd en vanuit de huidige inzichten niet langer te accepteren.

Binnen de Europese Unie is in EU richtlijn 1099/2009 vastgelegd dat bij het slachten of het doden van productiedieren elke vermijdbare pijn, opwinding of elk vermijdbaar lijden moet worden voorkomen. Om die reden worden eenhoevigen, herkauwers, varkens, konijnen en pluimvee voorafgaand aan het slachten bedwelmd. De argumentatie die ter ondersteuning van onbedwelmd slachten wordt aangevoerd, namelijk dat bij de gangbare slachtmethode er met regelmaat situaties zouden voorkomen waarbij dierenwelzijn [ook] wordt geschaad, treft in dezen geen doel. Daar waar hiervan sprake is dient dit te worden gemeld en te worden gecorrigeerd. Daarbij wordt vastgesteld dat voor de gangbaar gehanteerde slachtmethoden te allen tijde geldt dat de toepasbaarheid, de uitvoering en de ethische toelaatbaarheid onder constant toezicht staat. Acceptatie van welke gangbare methode dan ook wordt gebaseerd op wetenschappelijke en overtuigende bewijsvoering.

In het geval van onbedwelmd slachten wordt, conform religieuze voorschriften, de hals doorgesneden bij een onverdoofd [bij vol bewustzijn zijnde] dier. Na het aanbrengen van de halssnede treedt niet onmiddellijk bewustzijnsverlies op. De periode tot bewustzijnsverlies kan, afhankelijk van de diersoort, de wijze van aanbrengen van de halssnede en de manier van verbloeden, sterk variëren. Bij runderen en schapen kan deze periode oplopen tot 2-4 minuten. Bij runderen wordt bij de halssnede een belangrijk bloedvat dat zorgt voor bloedtoevoer naar de hersenen, niet doorgesneden. Daardoor treedt bewustzijnsverlies bij runderen aanmerkelijk later op dan bij andere dieren en wordt het welzijn met name bij runderen ernstig aangetast.

De KNMvD concludeert dat wetenschappelijke bewijs onderbouwt dat het niet bedwelmen van een dier voorafgaand aan de halssnede, en tijdens het verbloeden, welzijnsproblemen veroorzaakt en dat het dier daarbij grote additionele stress ervaart. De KNMvD vindt dat bij het onbedwelmd slachten van runderen en in mindere mate bij schapen het dierenwelzijn onaanvaardbaar wordt aangetast, en is dientengevolge ook tegenstander van het onbedwelmd slachten van dieren. Zowel de Joodse als de Islamitische gemeenschap zou in het belang van het dierenwelzijn open moeten staan voor alternatieven als reversibele bedwelming waarbij zowel welzijn van de slachtdieren als de religieuze voorschriften gerespecteerd worden.

Ludo Hellebrekers ging dinsdag 1 maart  om 11:45 uur bij De Gids FM op Radio 1 in debat met rabbijn Evers. Beluister hier het Joop-debat.