Overheidsbeleid is brandstof voor meer geweld op Curaçao

Politieke bestuurders, deskundigen en ambtenaren vliegen doorlopend heen en weer tussen de Koninkrijksdelen. Bespiedende drones hangen binnenkort boven Curaçaose wijken als lampions op een tropisch tuinfeest. De eilandelijke politie wordt meer mankracht en betere bewapening toegeschoven, terwijl de Nederlandse politie – met marechaussee, recherchesamenwerkingsteam (rst) en kustwacht – reeds alom aanwezig is. De gewelddadige criminaliteit op het eiland zal er niet door verminderen. Integendeel, de maatregelen zijn olie op het vuur.

Waarom zouden deze factoren zo’n buitengewoon ongunstige uitwerking hebben? Criminologen betrekken de emotionele component van mensen niet gemakkelijk bij hun onderzoek. De forensische psychiatrie en psychologie doen dit juist wél. Twee aspecten van ons emotioneel huishouden vergroten de kans op delinquent gedrag in ernstige mate. Het betreft, ten eerste, een gebrek aan ‘empathie’, wat wordt gekoppeld aan slechte ‘gewetensvorming’. Als tweede is van grote invloed een gebrek aan ‘binding’, waarbij verstoorde ‘hechting’ en gebrekkige ‘toewijding’ en ‘betrokkenheid’ een rol spelen.

Schaamte Het gaat  in principe om emotionele velden met een gemeenschappelijke voedingsbodem: opgroeien onder een gebrek aan geborgenheid. De gezonde ontwikkeling van kind tot volwassene zou moeten plaatsvinden in een koesterende omgeving: acceptatie en waardering alsook controle en correctie. Een dergelijk opgroeien brengt een volwassene voort, die zich ‘geborgen’ weet, die rekening heeft leren houden met naasten doordat zijn omgeving rekening houdt met hem. Een dergelijk opgroeien zorgt voor een volwassene die zich heeft leren hechten, toewijding kent en verantwoordelijheid durft te nemen zonder angst voor vernedering. Hij heeft begrip voor zijn naasten – empathie – ontwikkeld en kent schuld¬gevoelens, wat we ‘geweten’noemen.

Een randvoorwaarde voor geborgenheid is onder meer een eigen sociaal-economische omgeving die als leefbaar wordt ervaren in vergelijking tot de samenleving in haar geheel. Dit is een vereiste voor ieder van ons en impliceert ook een zeker toekomstperspectief. Hiervoor is deugdelijk onderwijs mede verantwoordelijk.

Wanneer mensen niet in een dergelijke ge¬borgenheid op¬groeien, is er feitelijk sprake van vernederende sociaal-emotionele ‘uitsluiting’ uit het grotere samenlevingsverband waartoe zij behoren. Bijvoorbeeld, zichtbare grote vermogensverschillen – alom aanwezig op het eiland – voeden die uitsluiting en zijn zodoende vormen van vernedering. Die ervaring en de angst ervoor heet ‘schaamte’.

Geweld Voor duizenden op Curaçao vindt in de jaren naar volwassenheid een opeenstapeling van schaamte-ervaringen plaats: een opbouw van ervaringen met en angst voor vernedering, kleinering, uitsluiting en afwijzing. De criminologie benoemde de maatschappelijke factoren die hiervoor zorgdragen. Uit de psychologie en psychiatrie weten we wat diepgewortelde schaamte vermag.

Dergelijke schaamte brengt onder meer deze gedragsmanifestaties voort: een gebrek aan empathie, wantrouwen, afwijzen van verantwoordelijkheid, opportunisme, angst voor nieuwe schaamte-ervaringen, agressie en andere hechtingsproblemen (met name ook op seksueel gebied), én – niet in de laatste plaats – geweld. Korter dan met deze woorden is het mechanisme niet samen te vatten: if you can’t join them, beat them .

In dit licht zijn het heen en weer vliegen van bestuurders en deskundigen, zwevende drones en zwaardere bewapening, verhoogde zichtbaarheid van Nederlands blauw in Curaçao juist olie op het vuur. Dergelijk handelen zorgt voor verdere isolering, uitsluiting en vernedering: dé brandstof voor agressie en geweld.